Robotların bəziləri artıq sosial şəbəkələrin oxucularına tanışdır və biz istəsək də, istəməsək də tezliklə gündəlik həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevriləcəklər. Onların bacarıqları günü-gündən daha da təkmilləşir. Siyahıda insan robotları, it robotları (təəssüf ki, həmişə insan dostu olmurlar) və insan tükündən daha nazik olan müalicə etməyi bacaran kiçik mexaniki köməkçilər var.
Onlar bizə bir qədər gülməli gəlsələr də faydalıdırlar. Bəziləri parkurla, bəziləri tibb və ya elmlə məşğul olur, bəzilərinin strateji və hərbi məqsədləri var. Müxtəlif ölkələrdən olan kiborqların planeti dolduracağını düşünmək belə bizim üçün qorxulu olsa da, onlar haqqında məluma almaq maraqlıdır.
Nanorobotlar (ABŞ)
Elmi fantastika kimi səslənir, lakin bu nanobotlar adi şpris vasitəsilə yeridildikdən sonra insan bədənində hərəkət edə bilir.
Kornell Universitetində yaradılmış bu kiçik dördayaqlı robotlar birbaşa yaralara və ya şişlərə dərman çatdıra bilər. Hal-hazırda onlar yalnız günəş enerjisi ilə işləyirlər. Tədqiqatçılar deyirlər ki, onlar maqnit sahəsi və ya ultrasəs vasitəsilə gücləndirilə bilər və Kornell alimləri Pensilvaniya Universitetinin mühəndisləri ilə idarəedicilər, sensorlar və hətta saatlarla təchiz edilən ağıllı versiyalar hazırlamaq üçün işləyirlər.
Bu kiçik köməkçilərin təxminən bir milyonu xüsusi dörd düymlük silikon kompozit vafli üzərində hazırlana bilər. Çünki onların hər birinin uzunluğu cəmi 70 mikrondur ki, bu da təxminən nazik insan saçının eninə bərabərdir.
Tənbəl robot (ABŞ)
Adından da təxmin etdiyiniz kimi, “SlothBots” Corciyadakı Atlanta Nəbatat Bağında temperatur və karbon dioksid səviyyələri kimi həyati əhəmiyyətli ətraf mühit məlumatlarını toplayan sakit və hərəkətsiz robotdur. Lakin onun zahiri tənbəlliyinin arxasında mühüm bir səbəb dayanır.
Tənbəl robot təbii şəraitdə izləmə cihazlarını əvəz etmək üçün maneəsiz bir həlldir. Səssiz robot sensorlar vasitəsilə ətraf mühit haqqında məlumat toplayır. Bu, ekoloqlara bu məlumatları yüksək hündürlükdə olan həşəratlar haqqında bilikləri ilə müqayisə etməyə kömək edə və ya yüksək dağlarda hansı qanadlı canlıların çiçəkləri tozlandırdığına dair yeni ipuçları verə bilər.
Rus kosmik robotu “Fedor”
İnsanabənzər robot “Fedor” və ya “antropomorfik uzaqdan idarə olunan xilasetmə robotu FEDOR” əvvəlcə fövqəladə hallar və təhlükəli vəziyyətlər zamanı xilasedici kimi düşünülmüşdü. Lakin sonradan onun vəzifəsi botun insandan daha yaxşı idarə edə biləcəyi Soyuz 2.1a reaktiv daşıyıcısının bortunda yeni təcili yardım sistemini sınaqdan keçirmək oldu.
Rusiya Kosmik Agentliyinin direktoru Aleksandr Bloşenkonun sözlərinə görə, o, "standart əşyalar və alətlərdən - tornavida və açardan yanğınsöndürənədək" istifadə edərək elektrik kabellərini qoşmağı və ayırmağı öyrənməlidir və riskli kosmos gəzintiləri zamanı kosmonavtların köməkçisi olmalıdır.
Lakin o, ISS-ə çatanda məlum olub ki, onun uzun ayaqları və qüsurlu qolları kosmosda gəzmək çəkisizlikdə tutacaqlara yapışdırmaq üçün uyğun deyil. Beləliklə, onun uçuşu dayandırıldı, lakin Rusiya Kosmik Agentliyi gələcək mümkün yeni ulduz missiyası üçün robotun dizaynını təkmilləşdirməyi planlaşdırır.
Kosmos üçün insanabənzər qadın robot (Hindistan)
Hindistan Kosmik Tədqiqatlar Təşkilatı (ISRO) 2024-cü ilin sonunda Vyommitra adlı yarı humanoid robotu (qadın şəklində) kosmosa göndərməyi planlaşdıran başqa bir agentlikdir. Robot Aya ekipajsız Çandrayaan-3 missiyasının göyərtəsində olacaq. "Vyommitra" iki dildə danışır və antropomorfik "qadın siması" var.
O, kosmik gəminin salonundakı vəziyyətin narahat, təhlükəli və ya kritik hala düşəcəyi təqdirdə xəbərdarlıq edə biləcək. Bu, uçuş zamanı müxtəlif təhlükəsizlik sistemlərini sınaqdan keçirmək üçün lazımdır. Bütün bunlar gələcək astronavtların Aya uçuşlarına hazırlıqdır. Qadın robot gəminin idarəetmə panellərini idarə edə və hətta insan kimi otura biləcək. Bundan əlavə, onun sosial funksiyası var - gələcəkdə o, astronavt yoldaşlarını tanıya və onlarla ünsiyyət qura biləcək.
Ksenobotlar (ABŞ)
Ksenobotları inkişaf etdirən tədqiqatçılar onları “ilk canlı robotlar” adlandırıblar. Tədqiqata rəhbərlik edən Vermont Universitetində kompüter alimi və robototexnika alimi Coşua Bonqard deyir ki, çarpaz qurbağa ürəyi və dəri kök hüceyrələrindən yaradılıb. Onlar bir millimetr ölçülü "proqramlaşdırıla bilən orqanizmlərdir".
Tafts, Vermont və Harvard Universitetlərinin alimləri kompüter alqoritmlərindən (Sİ) istifadə edərək ilk dəfə olaraq qurbağa embrionlarının mühəndisliyi hazırlayıblar. Onların tərtibatçıları bu cür təcrübələr vasitəsilə mobil rabitə haqqında daha çox öyrənməyə ümid edirlər. Bu robot orqanizmlər dərmanların orqanlara çatdırılması və ya ətraf mühitin təmizlənməsi üçün daha yaşıl üsulların açarı ola bilər. Onlar müstəqil olaraq məqsədə doğru irəliləməyi, özünü sağaltmağı və kiçik əşyaları lazımi yerə çatdırmağı bacarırlar.
Parkur robotları (ABŞ)
Bu robotlar çox yaxşı hərəkət edir. Onlar parkur edə bilərlər: boşluqların üstündən tullanmaq, nərdivanlarla dırmaşmaq, maneələri dəf etmək və ərazi boyunca qaçmaq. “Boston Dynamics” şirkətinin məhsuludur.
Şirkətin 17 avqust 2021-ci il tarixli bloq yazısında deyilir: “Nəticədə Atlas kimi insanabənzər robotun hüdudlarını aşmaq “Boston Dynamics”dəki bütün botlarımızı əhatə edən aparat və proqram təminatı innovasiyalarını irəli sürür. “Əgər onlar bütün bu hərəkətləri müdaxilə etmədən yerinə yetirə bilsələr, o zaman onların texnologiyasından, məsələn, yıxılan insana çatmaq üçün ağacların üzərinə dırmaşmalı olan xilasetmə robotları və ya tez özünü tənzimləyən və düzəldə bilən xəstəxana robotu istehsal etmək istifadə edilə bilər.
Robot yak (Çin)
Çin Kommunist Partiyası ilə əlaqəli bir tabloid iddia edir ki, bu dördayaqlı robot yak həqiqi heyvan qədər yük daşıya bilər. Dörd iyrənc ayağı və lülə şəklində gövdəsi ilə tamamilə yaka bənzəyir. Bununla belə, onun qabiliyyətləri həddindən artıq şişirdilə bilər. Belə görünür ki, Çin ondan təkcə mülki məqsədlər üçün (yük daşımaq üçün) yox, hərbi məqsədlər üçün (quru qoşunları dəstəkləmək üçün) istifadə etmək istəyir.
Çin hökuməti ilə əlaqəli olan “Global Times” robotun 160 kiloqrama qədər yük daşıya biləcəyini və saatda 10 kilometrə qədər sürətlə hərəkət edə biləcəyini iddia edir. Qəzet Çin Kommunist Partiyasının xəbər saytı “People's Daily”yə istinadla yazıb ki, robot "dünyanın ən böyük, ən ağır və yolsuzluq qabiliyyətinə malik robotudur". Amma videoya görə, onun qeyri-bərabər ərazidə hələ də problemləri var.
Hərbi robot it (ABŞ)
Dördayaqlı robotu və snayper tüfəngini birləşdirən ABŞ ordusunun robot iti çox perspektivlidir. Narahat olmayın, o, yalnız insan operatorunun əmri ilə atəş aça bilər. O, dörddə üç mil (1207 metr) məsafədən hədəfləri vura bilən daxili kiçik silahlara malikdir.
Qeyd etmək vacibdir ki, o, yalnız insan icazəsi ilə hədəfləri cəlb edir.
"Spot" robot iti (ABŞ)
2020-ci ildən başlayaraq 74500 dollar ödəsəniz, “Boston Dynamics”in məşhur robot itlərindən biri olan Spot ala bilərsiniz.
Bu “yaxşı oğlan” təhlükəli vəziyyətlərdə məsuliyyəti öz üzərinə götürə və lazım olan yerdə kömək edə bilər. O, neft buruqlarında, istismardan çıxarılan nüvə obyektlərində, tikinti sahələrində işləyib və hətta tibb işçilərinə mümkün COVID-19 xəstələrini qruplara təhlükəsiz şəkildə ayırmağa kömək edib. Bu robotdan səhnə rəqsləri və əyləncə tamaşaları kimi yaradıcı layihələrdə də istifadə edilmişdir.
Əgər satın almağa qərar verərsinizsə, unutmayın ki, Spot evdə istifadə üçün nəzərdə tutulmayıb və uşaqların yanında aktivləşdirilməsi tövsiyə edilmir.
Avtonom alaq təmizləyən robot
Lazerlərdən istifadə edərək bu kənd təsərrüfatı robotu saatda 100000 alaq otu məhv edir. “Autonomous Weeder” öz sinfində digər botlardan onunla fərqlənir ki, o, zəhlətökən arzuolunmaz bitkiləri məhv etmək üçün güclü lazerlərdən və istilikdən istifadə edir.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
