Milli Məclisin deputatı Pərvanə Vəliyeva Kenya mediasına Qaçqınların qayıdış hüququ ilə bağlı müsahibə verib.

“İki sahil” xəbər verir ki, Kenyada tanınmış xəbər saytı “Nipaşe”yə müsahibəsi zamanı deputat, Qərbi Azərbaycanlıların geri qayıdışı ilə bağlı hüquqi aspektləri vurğulayıb. O bildirib ki, qaçqınların öz evlərinə qayıtmaq hüququ Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsi və 1951-ci il Qaçqınların Statusu haqqında Konvensiya da daxil olmaqla, müxtəlif beynəlxalq konvensiyalarda təsbit olunmuş fundamental insan hüququdur. Hüquqi tanınmasına baxmayaraq, dünyada milyonlarla qaçqın öz doğma yurdlarına qayıtmaq üçün hələ də ciddi maneələrlə və çətinliklərlə üzləşməyə davam edir. Beynəlxalq ictimaiyyət bu fundamental hüququn qorunmasının vacibliyini vurğulamalı və onun həyata keçirilməsini təmin etmək üçün praktiki həll yolları tapmalıdır.

2023-cü ilin sonuna BMT Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı (BMTQAK) məlumatına görə, dünyada 117,3 milyon insanın zorla yaşadığı yerdən çıxarılıb. Onlar təqiblər, münaqişələr, zorakılıq, insan hüquqlarının pozulması və ictimai asayişi ciddi şəkildə pozan hadisələr nəticəsində evlərindən məhrum olublar.

20-ci əsrdə 400,000 azərbaycanlı da Ermənistan ərazisindən dörd böyük deportasiyaya məruz qalmışdır. İnsanların öz yurdlarından deportasiya edilməsi o demək deyil ki onların geri qayıtmaq hüququ yoxdur. Beynəlxalq hüquq qaçqınların öz vətənlərinə qayıtmaq hüququnu təmin edir. Bu hüquq Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsində, Mülki və Siyasi Hüquqlar üzrə Beynəlxalq Paktda və Milli Azlıqların Müdafiəsi üzrə Çərçivə Konvensiyasında təsbit olunmuşdur.

1948-ci ildə BMT Baş Assambleyası 194 saylı qətnaməni qəbul edərək, doğma yurdlarına qayıtmaq və qonşuları ilə sülh şəraitində yaşamaq istəyən qaçqınlara mümkün olan ən qısa müddətdə geri qayıtmaq icazəsinin verilməli olduğunu bəyan etmişdir. BMT üzv dövlətləri tərəfindən qəbul edilən bu qətnamə qaçqınların geri qayıtmaq hüququnu bir daha vurğulamışdır.

Qaçqınların Statusuna dair BMT Konvensiyası, qaçqınların hüquqlarını və qorunmasını müəyyən edən beynəlxalq müqavilədir. Bu Konvensiya qaçqınların hüquqi müdafiə, hərəkət azadlığı, təhsilə və iş imkanlarına çıxış kimi hüquqlara malik olduğunu müəyyən edir.

2030 Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri (DİM) gündəliyi iki əsas prinsipi özündə cəmləşdirir: bütün insan hüquqlarının təmin edilməsi və heç kimin diqqətdən kənarda qalmamasını. DİM məqsədlərinə effektiv nail olmaq üçün qaçqınların, məcburi köçkünlərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin vəziyyətini yaxşılaşdırmaq və dayanıqlı həll yolları tətbiq etmək vacibdir.

Deportasiya olunan insanlar “Qərbi Azərbaycan İcması” (QAI) adlı təşkilat yaradıblar və öz təkliflərini Ermənistan rəhbərliyinə təqdim ediblər. Lakin Ermənistan rəhbərliyi indiyədək azərbaycanlıların öz tarixi yurdlarına reinteqrasiyası ilə bağlı adekvat cavab verməmişdir. Bu məsələdə dialoqun qurulması və kommunikasiyanın təmin edilməsi son dərəcə vacibdir.

Qərbi Azərbaycan İcması olaraq, biz bu tələbimizlə Ermənistanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini sual altına almırıq. Bizim məsələmiz insan hüquqları ilə bağlıdır. Ermənistan hökumətini icmamızla dialoqa başlamağa, qayıdış məsələsini müzakirə etməyə və bizim doğulduğumuz və yaşadığımız torpaqlara sülh, təhlükəsizlik və ləyaqətlə geri dönməyimizi təmin etməyə çağırırıq.