Aşıq Ələsgərin həyat hekayəsi tarixi ədalətsizliklərin canlı şahididir.
Aşıq Ələsgər (1821-1926) Azərbaycanın görkəmli xalq aşığı və şairidir. O, saz havaları və poeziya yaradıcılığı ilə tanınır. Ələsgər, sazın müşayiəti ilə qoşma, gəraylı, divani kimi şeir növlərini ustalıqla ifa etmişdir. Onun əsərlərində sevgi, təbiət, vətənpərvərlik və insanlıq mövzuları ön plandadır. Aşıq Ələsgər xalq ədəbiyyatının ən parlaq nümayəndələrindən biri hesab edilir və Azərbaycan aşıq sənətinin inkişafında böyük rol oynamışdır.
2021-ci ildə Aşıq Ələsgərin anadan olmasının 200 illiyi ilə əlaqədar Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən iki Sərəncam imzalanmışdır. Bu sərəncamlar Aşıq Ələsgərin irsinin qorunub saxlanması, təbliğ edilməsi və adının əbədiləşdirilməsi məqsədini daşıyırdı.
1. “Aşıq Ələsgərin 200 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında” Sərəncam (18 fevral 2021-ci il)
Prezident İlham Əliyev bu sərəncamı ilə Aşıq Ələsgərin doğumunun 200 illik yubileyinin yüksək səviyyədə qeyd edilməsi üçün tapşırıq vermişdir. Sərəncamda Aşıq Ələsgərin Azərbaycanın ədəbi və mədəni irsinə verdiyi töhfələr xüsusi vurğulanır və onun irsinin gələcək nəsillərə çatdırılması məqsədilə bir sıra tədbirlərin keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur.
2. “Aşıq Ələsgərin abidəsinin ucaldılması haqqında” Sərəncam (30 mart 2021-ci il)
Bu Sərəncamda Prezident İlham Əliyev Aşıq Ələsgərin adının əbədiləşdirilməsi və irsinin təbliği məqsədilə onun şərəfinə abidə ucaldılması barədə qərar vermişdir. Sərəncamda abidənin Azərbaycanın paytaxtı Bakıda ucaldılması nəzərdə tutulmuşdur. Bu addım, Aşıq Ələsgərin Azərbaycan mədəniyyətindəki roluna verilən yüksək qiymətin göstəricisidir və onun yaradıcılığının geniş ictimaiyyətə tanıdılmasına xidmət edir.
Bu sərəncamlar Aşıq Ələsgərin xalq yaradıcılığında tutduğu vacib yerin bir daha təsdiqi və onun sənətinin ölkə və beynəlxalq səviyyədə təbliğinə şərait yaratmışdır.
Aşıq Ələsgər (1821-1926) Azərbaycanın qədim torpağı olan Göyçə mahalında doğulmuş, ömrü boyu burada yaşamış və yaradıcılıqla məşğul olmuşdur. Göyçə mahalı, Azərbaycan mədəniyyətində böyük əhəmiyyətə malik olan bölgələrdən biridir. Aşıq Ələsgər burada öz aşıq sənətini inkişaf etdirərək, sazı ilə bir çox mənalı şeirlər yazmış və xalq ədəbiyyatında dərin izlər qoymuşdur.Lakin 1918-ci ildə baş verən tarixi hadisələr nəticəsində, Ermənistanın azərbaycanlı əhaliyə qarşı törətdiyi etnik təmizləmə və təzyiqlər səbəbindən, Aşıq Ələsgər ömrünün son illərində öz doğma torpaqlarını tərk etməyə məcbur olmuşdur. O, uzun müddət doğma Göyçə mahalında yaşamış, lakin bu hadisələr onun və ailəsinin məcburi köçkün düşməsinə səbəb olmuşdur. Buna baxmayaraq, Vətən sevgisi ilə dolu olan Aşıq Ələsgər çətinliklərə sinə gərərək doğma yurduna qayıtmış və orada vəfat etmişdir.
Aşıq Ələsgərin bu taleyi Azərbaycan xalqının tarixi ədalətsizliklərlə üzləşməsini simvolizə edir və onun yaradıcılığı həm də bu köçkünlük, itirilmiş torpaqlara bağlılıq mövzularını özündə əks etdirir.
Aşıq Ələsgərin doğma torpaqlarından məcburi köçürülməsi 1918-ci ildə baş verən birinci deportasiya dalğası ilə başlamışdı. Bundan sonra Azərbaycan xalqı daha iki deportasiya dalğasına məruz qalmışdır.1940-1950-ci illərdəki deportasiya – Sovet İttifaqının qərarları nəticəsində Ermənistan SSR-dən azərbaycanlıların kütləvi şəkildə sürgün edilməsi həyata keçirilmişdir. Bu prosesdə çox sayda azərbaycanlı öz yurd-yuvasından zorla köçürülmüş və uzaq bölgələrə sürgün olunmuşdur. Göyçə mahalı və digər tarixi Azərbaycan torpaqları da bu deportasiyalardan təsirlənmişdir.1980-ci illərin sonları və 1990-cı illərin əvvəllərindəki deportasiya – Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zamanı erməni millətçilərinin təzyiqi nəticəsində minlərlə azərbaycanlı öz torpaqlarından çıxarılmışdır. Bu dövrdə Azərbaycanın qədim ərazilərində, o cümlədən Göyçə mahalında yaşayan azərbaycanlılar məcburi şəkildə köçkün düşmüş və tarixi yurdlarından uzaq düşmüşdür. Ermənilərin vandalizmi nəticəsində Azərbaycan xalqının tarixi və mədəni irsi ciddi zərbələr almışdır. Xüsusilə, məscidlər, qəbiristanlıqlar və mədəni abidələr dağıdılmışdır.
Bu üç deportasiya Azərbaycan xalqının yaddaşında dərin izlər buraxmışdır və Aşıq Ələsgərin həyat hekayəsi bu tarixi ədalətsizliklərin canlı şahididir.
Səlbi Əliyeva,
YAP Xətai rayon təşkilatının fəalı
