Niyə COP29 vacibdir?

COP29, BMT-nin İqlim Dəyişiklikləri Konfransının 29-cu sessiyasıdır və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə qlobal səviyyədə ən mühüm tədbirlərdən biridir. Bu sammit iqlim dəyişikliyinin qlobal təsirlərini müzakirə etmək və bu mövzuda konkret tədbirlər müəyyənləşdirmək məqsədi ilə təşkil olunur. COP29-un əhəmiyyəti ondadır ki, burada qlobal liderlər, elm adamları, mütəxəssislər və vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri bir araya gələrək iqlim dəyişikliyinin ətraf mühitə olan təsirlərini azaltmaq üçün strateji qərarlar qəbul edirlər. Konfransın əsas məqsədi, iqlim dəyişikliyinin ətraf mühit komponentlərinə olan təsirlərini minimuma endirmək, bu prosesin qarşısını almaq üçün qlobal səviyyədə kollektiv səyləri gücləndirməkdir.

İqlim dəyişikliyi ətraf mühitin hansı komponentlərinə ən çox təsir edir?

İqlim dəyişikliyi ətraf mühitin müxtəlif komponentlərinə ciddi təsir göstərir. Ən böyük təsir sahələri aşağıdakılardır:

Su Resursları: İqlim dəyişikliyi qlobal su dövranını dəyişdirir, bu da su ehtiyatlarının azalmasına və su çatışmazlığına səbəb olur. Temperatur artışı, quraqlıq dövrlərinin uzanması və şiddətlənməsi, eyni zamanda bəzi bölgələrdə yağışların qeyri-sabit olması nəticəsində daşqınlar baş verir. Bu dəyişikliklər su ehtiyatlarını azaldaraq kənd təsərrüfatı sahələrinə və digər ekosistemlərə zərər verir.

Torpaq və Əkinçilik: Torpağın istiləşməsi və qeyri-stabil hava şəraiti əkinçilik sahələrində məhsuldarlığı azaldır. Quraqlıq və intensiv yağışlar torpaq eroziyasına, onun münbitliyinin azalmasına səbəb olur. Bu isə qida təhlükəsizliyini təhlükə altına alır və kənd təsərrüfatı sektorunu qlobal iqtisadiyyat üçün riskə çevirir.

Ekosistemlər və Biomüxtəliflik: İqlim dəyişikliyi ekosistemlərin balansını pozur və nəticədə bir çox bitki və heyvan növlərinin məhvinə səbəb ola bilər. Temperaturun artması, əkin sahələrinin genişlənməsi və suyun keyfiyyətinin pisləşməsi kimi faktorlar növlərin yaşayış mühitini məhdudlaşdırır və biomüxtəlifliyin azalmasına səbəb olur. Bu, ekosistemlərin dayanıqlığını zəiflədir və onların göstərdiyi xidmətlərin, məsələn, torpağın münbitliyi, suyun təmizlənməsi və hava keyfiyyətinin qorunması kimi funksiyaların azalması ilə nəticələnir.

Okeanlar və Dənizlər: Okeanların istiləşməsi və turşululuğunun artması dəniz ekosistemlərini ciddi şəkildə təsir edir. Bu proses, məsələn, korall riflərinin ağarması və dəniz həyatının müxtəlifliyinin azalması kimi problemlərə yol açır, balıqçılıq sənayesinə və dəniz ekosistemlərinə mənfi təsir göstərir. Okean səviyyəsinin yüksəlməsi sahil bölgələrində daşqın riskini artırır və insan icmalarını təhlükəyə atır.

Xəzər dənizi iqlim dəyişikliyindən necə təsirlənir?

Xəzər dənizi də iqlim dəyişikliyinin təsirindən əziyyət çəkir. Xəzər dənizinin səviyyəsi iqlim dəyişikliyi və ətraf mühitin digər faktorları nəticəsində azalır. Bu azalma, dəniz ekosistemlərinə, sahilyanı bölgələrin iqtisadiyyatına və yerli icmaların yaşayış tərzinə ciddi təsir göstərir. Xəzər dənizində suyun səviyyəsinin azalması dəniz həyatını təhdid edir, balıqçılıq sənayesinə zərbə vurur və yerli icmaların gəlir mənbələrinə mənfi təsir göstərir. Bu problemlərin həlli üçün Xəzər dənizinin biomüxtəlifliyini qorumaq, dəniz həyatının davamlılığını təmin etmək və sahilyanı icmaların iqtisadi inkişafını dəstəkləmək üçün iqlim dəyişikliyinə qarşı daha effektiv tədbirlər görülməlidir.

COP29-da hansı mövzular müzakirə olunur və nəticələri nə olacaq?

COP29 iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə yeni strategiyaların hazırlanmasına və tətbiqinə fokuslanır. Konfransda müzakirə edilən əsas mövzular aşağıdakılardır:

Sıfır Emissiya Hədəfləri: İqlim dəyişikliyinin təsirlərini azaltmaq məqsədilə karbon emissiyalarının sıfıra endirilməsi üçün yeni mühafizə strategiyaları müəyyənləşdirilir. Bu strategiyalar, qlobal miqyasda sənaye, nəqliyyat və enerji sektorlarında karbon emissiyalarının azaldılmasına yönəlib.

Ekosistemlərin Qorunması: İqlim dəyişikliyinin ekosistemlərə və biomüxtəlifliyə təsirini azaltmaq üçün yeni qoruma tədbirləri tətbiq edilir. Bu tədbirlər, qorunan ərazilərin genişləndirilməsi, təhlükə altında olan növlərin qorunması və ekosistem xidmətlərinin bərpasına yönəlir.

Adaptasiya Strategiyaları: İqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma strategiyalarının hazırlanması və tətbiqi mühüm mövzular arasındadır. Bu strategiyalar, xüsusən də su resursları, torpaq və kənd təsərrüfatı sahələrində iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma üçün nəzərdə tutulub.

Maliyyə və Texnologiya Dəstəyi: İqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə üçün inkişaf etməkdə olan ölkələrə maliyyə və texnoloji dəstək göstərilməsi COP29-un vacib müzakirə mövzularındandır. Bu dəstək, inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə effektiv tədbirlər görməsini təmin edəcək.

COP29-da qəbul edilən qərarlar və müzakirələr iqlim dəyişikliyinin ətraf mühitə olan təsirlərini azaltmaq və ekosistemlərin davamlılığını təmin etmək üçün yeni strategiyaların hazırlanmasına töhfə verəcək. Bu strategiyalar, daha dayanıqlı və təhlükəsiz bir gələcək üçün qlobal səviyyədə ətraf mühitin qorunmasına kömək edəcək.

İqlim Dəyişikliyinin Ətraf Mühit Komponentlərinə Təsirləri və Onların Azaldılması Yolları hansılardır?

Azaldılması Yolları:

Su ehtiyatlarının idarə edilməsi: Quraqlıq və daşqın risklərini idarə etmək üçün su anbarlarının və suvarma sistemlərinin effektiv idarə edilməsi vacibdir. Yağış sularının toplanması və suyun təkrar istifadəsi texnologiyalarının tətbiqi su qıtlığının qarşısını almaqda yardım edə bilər.

Effektiv su istifadəsi: Suvarma sistemlərində damcı suvarma texnologiyalarının tətbiqi, kənd təsərrüfatında suyun israfını minimuma endirə bilər. Bununla yanaşı, fərdi və sənaye su istifadəsində səmərəli yanaşmaların təşviq edilməsi vacibdir.

Torpağın münbitliyinin qorunması: Kənd təsərrüfatı sahələrində şumlama texnikalarının tətbiqi, torpaq eroziyasının qarşısını almağa kömək edir. Müxtəlif bitkilərin növbəli əkin sisteminin tətbiqi torpağın münbitliyini qoruyur və onun bərpasını təmin edir.

İqlimə davamlı əkinçilik: İqlim dəyişikliklərinə uyğunlaşdırılmış məhsul sortlarının əkilməsi və aqrotexniki tədbirlərin həyata keçirilməsi məhsuldarlığı artırmağa və kənd təsərrüfatında riskləri azaltmağa kömək edə bilər.

Qorunan ərazilərin genişləndirilməsi: Təbiəti qoruma ərazilərinin genişləndirilməsi və biomüxtəlifliyin qorunması üçün xüsusi tədbirlər görülməsi ekosistemlərin dayanıqlığını təmin edə bilər.

İqlim adaptasiyası üçün tədbirlər: Heyvan və bitki növlərinin iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşması üçün xüsusi adaptasiya tədbirləri həyata keçirilməlidir. Bu tədbirlər arasında növlərin miqrasiyasına dəstək olmaq və onların yaşayış mühitinin qorunması yer alır.

Dəniz ekosistemlərinin qorunması: Dəniz mühafizəsi proqramlarının genişləndirilməsi və korall rifləri kimi həssas ekosistemlərin qorunması üçün tədbirlər görülməlidir. Balıqçılıq və digər insan fəaliyyətlərinin təsirinin minimuma endirilməsi də vacibdir.

Sahil bölgələrinin müdafiəsi: Sahil eroziyasının qarşısını almaq və daşqın risklərini azaltmaq üçün sahil bölgələrində xüsusi müdafiə tədbirləri həyata keçirilməlidir. Bu, dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi ilə mübarizə aparmaq üçün infrastruktur layihələri və təbii sahil mühafizə sistemlərinin inkişafını əhatə edir.

Biomüxtəlifliyin qorunması: Xəzər dənizində dəniz həyatının davamlılığını təmin etmək üçün biomüxtəlifliyin qorunması və bərpası üzrə proqramlar həyata keçirilməlidir. Bu, balıq ehtiyatlarının davamlı idarə edilməsini və dəniz ekosistemlərinin qorunmasını təmin edəcək.

Sahilyanı icmaların dəstəklənməsi: Xəzər dənizi sahilində yaşayan icmaların iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə uyğunlaşmasını təmin etmək üçün sosial-iqtisadi tədbirlər görülməlidir. Bu, iqtisadi inkişaf və həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması məqsədilə alternativ gəlir mənbələrinin yaradılmasını əhatə edir.

Gülşən Axundova
COP29-un Təşkilat Komitəsinin üzvü,
Qadın, İnkişaf, Gələcək İctimai Birliyinin sədri