Dövlət başçısı İlham Əliyev bildirir ki, 2026-cı ilin sonunadək Qarabağa və Şərqi Zəngəzura 140 mindən artıq insanın geri dönməsi nəzərdə tutulur

Üç il əvvəl 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsi başa çatdıqdan dərhal sonra Azərbaycan işğaldan azad olunmuş ərazilərində genişmiqyaslı bərpa-quruculuq işlərinə başladı. Bütün işləri sıfırdan öz daxili imkanları hesabına görən ölkəmiz bununla həm torpaqların əsl sahibi olduğunu, həm də iqtisadi imkanlarını təqdim edir. Dövlət başçısı İlham Əliyev bu günlərdə Astanada Türk Dövlətləri Təşkilatının «Türk Əsri» çağırışı altında keçirilən 10-cu yubiley Zirvə görüşündə bir daha diqqəti tarixi Zəfərimizdən sonrakı dövrdə görülən işlərə yönəldərək bildirdi ki, bərpa-quruculuğa artıq Azərbaycan büdcəsindən 7 milyard ABŞ dolları həcmində vəsait sərf edilib. Növbəti il ən azı 2,4 milyard ABŞ dollarının ayrılacağı nəzərdə tutulur: «Biz Böyük Qayıdış Proqramını icra edirik. Artıq keçmiş məcburi köçkünlər - bu torpaqların əsl sahibləri Laçın və Füzuli şəhərlərinə və üç kəndə qayıdıb. 2026-cı ilin sonunadək Qarabağa və Şərqi Zəngəzura 140 mindən artıq insanın geri dönməsi nəzərdə tutulur.»

Bərpa-quruculuq işlərinin soydaşlarımızın bu torpaqlara dönüşü ilə müşayiət olunması hər kəsdə böyük qürur hissi doğurur. Qayıdış ünvanlarının sıralanması genişləndikcə bu prosesin tam şəkildə başa çatacağı günün uzaqda olmadığına əminlik yaradır.

Tarixi sahibinə qovuşmuş torpaqlarımızda aparılan genişmiqyaslı bərpa-quruculuq işləri ölkəmizin malik olduğu iqtisadi imkanların təqdimatında əhəmiyyətli rol oynayır. Son üç ildə bu ərazilərdə sıfırdan başlanan işlər ölkəmizin daxili imkanları hesabına həyata keçirilir. Diqqət çəkən əsas məqam soydaşlarımızın gələcəkdə yüksək rifah şəraitində yaşayışını təmin etmək üçün zəruri olan bütün şəraitin yaradılmasıdır. Dövlət başçısı İlham Əliyevin bu torpaqlara səfərlərinin hər biri mühüm sosial obyektlərin açılışı və təməlqoyma mərasimlərinin keçirilməsi ilə yadda qalır.

Bu gün Xankəndidə, Xocalıda, Ağdərədə və Xocavənddə Azərbaycan Bayrağı dalğalanır. Böyük Qayıdışın növbəti ünvanı Xankəndidir. Dövlət başçısı İlham Əliyev bir günlük lokal antiterror tədbirlərindən sonra sentyabrın 20-də xalqa müraciətində bu fikri bir daha qürurla qeyd etmişdir ki, biz bütün Qarabağı və Şərqi Zəngəzuru yenidən qururuq. Görün, nə qədər böyük işlər görürük. O bölgədə bəlkə də 30 il ərzində heç 1 faiz də iş görülməyib. Elektrik stansiyaları, körpülər, tunellər, su anbarları, yaşayış binaları, kəndlər, şəhərlər qurulur: «İkinci Qarabağ müharibəsi başa çatanda mən demişdim, biz Qarabağı və Şərqi Zəngəzuru cənnətə çevirəcəyik və çeviririk, hər gələn insan onu görür. Eyni şəraiti biz Xankəndidə, Ağdərədə, Xocavənddə, kəndlərdə yaradacağıq, Əsgəranda yaradacağıq. Bu, bizim əlimizdədir. Ona görə bizim təklifimiz budur və bu gün dönüş nöqtəsi idi.» 

Zəfər Günündə Xankəndidə keçirilən hərbi parad, dövlət başçısı İlham Əliyevin, birinci xanım Mehriban Əliyevanın və oğulları Heydər Əliyevin bu paradda iştirakı tarixi hadisə olmaqla yanaşı, bir daha bu torpaqların sahibinin biz olduğumuzun dünyaya təqdimatı oldu.

Qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycan üç il bundan əvvəl dünyaya təkmil dirçəliş modelini təqdim etməklə yeni texnologiyaların tətbiqinə verilən önəmi nümayiş etdirir. Ölkəmizin şəhərsalma təcrübəsi beynəlxalq səviyyədə diqqətlə izlənilir. Zəngilanın Ağalı kəndi ilk «ağıllı kənd», Ağdam şəhəri isə ilk «ağıllı şəhər»dir. Bütün şəhərlərimiz Baş plan əsasında qurulur. Sosial layihələrin icrası əsas prioritetlər sırasındadır.

Ümumilikdə beynəlxalq aləmdə sosial dövlət kimi nüfuz qazanan Azərbaycan hər gün bu imicinə yeni əlavələr edir. İqtisadi tərəqqinin güclü sosial siyasətlə tamamlanması vətəndaş məmnunluğunun artırılmasında mühüm rol oynayır. Dövlət başçısı İlham Əliyev daim çıxışlarında bu məqamı xüsusi qeyd edir ki, vətəndaş amili dövlət siyasətinin əsasında dayanır. Ölkəmizdə həyata keçirilən inkişaf strategiyasının başlıca məqsədləri davamlı və yüksək iqtisadi artıma, sosial rifaha nail olmaqdır. Bunun üçün iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinin sürətləndirilməsi, qeyri-neft sektorunun yüksək inkişaf tempinin təmin edilməsi, sahibkarlığın dəstəklənməsi, vətəndaşların gündəlik rahat həyatı üçün lazım olan bütün infrastrukturun yaradılması, o cümlədən səhiyyə, təhsil, mədəniyyət, gənclər və idman, əhalinin sosial müdafiəsi sahələrində keyfiyyətli xidmət göstərilməsi kimi başlıca fəaliyyət istiqamətləri reallaşdırılır, genişmiqyaslı işlər görülür. “Biz əlavə gəlirlərimizin demək olar ki, tam həcmini sosial sahəyə yönəldirik. Çünki sosial sahə bizim üçün prioritet sahədir və hər zaman bu sahə diqqət mərkəzində olub, bu gün də belədir. Azərbaycan vətəndaşlarının rifahı, onların yaşayış səviyyəsi daim diqqət mərkəzindədir və imkan daxilində biz bu məsələləri həll edirik» söyləyən Prezident İlham Əliyevin bu istiqamətdə Fərman və sərəncamları davamlılığı ilə diqqət çəkir.

Bunun üçün təkcə 2019-cu ildən bu günədək sosial-iqtisadi göstəricilərə, təsdiqlənən sosial paketlərdə əksini tapan Fərman və sərəncamlara diqqət yetirmək kifayətdir. Hələ 2019-cu ildə Azərbaycanda 4,2 milyon insanı əhatə edən inqilabi sosial islahatlar reallaşdırıldı. Həmin ilin sonlarından etibarən dünyanı bürüyən koronavirus infeksiyası ilə mübarizə günümüzün əsas çağırışı oldu. Pandemiyaya qarşı mübarizə tədbirlərinin gücləndirildiyi dövrün reallıqlarına nəzər salaq. Sosial təminatla bağlı çox ciddi, operativ və məqsədə hesablanmış addımlar atıldı. Pandemiyanın alovlanan dövründə bir dənə də olsun sosial proqramın ixtisar edilməyəcəyi bildirildiyi təqdirdə, növbəti mərhələlərdə atılacaq addımları təsəvvür etmək çətin deyildi. Eyni zamanda, sosial infrastruktur layihələrinin heç biri ixtisar olunmadı. Ona görə bu sahəyə göstərilən diqqət və əməli-praktiki addımlar bir daha dövlətimizin sosial siyasətinin mahiyyətini göstərdi. Bir daha təsdiq olundu ki, həyata keçirilən siyasətin mərkəzində Azərbaycan vətəndaşı dayanır. Bugünkü reallıqlar onu da deməyə əsas verir ki, cənab İlham Əliyevin 2003-cü ildən «İqtisadi artım qeyri-neft sektorunun hesabına olmalıdır» tələbinə uyğun olaraq bu istiqamətdə atılan addımlar Azərbaycanın hər bir iqtisadi və maliyyə böhranından az itki ilə çıxmasına geniş imkanlar açır. Pandemiyanın tüğyan etdiyi vaxtlarda dünya ölkələrinin iqtisadiyyatında durğunluq geniş vüsət aldığı halda Azərbaycanda dövlət başçısı İlham Əliyevin Sərəncamı əsasında 20 fəaliyyət sahəsini, 4 sektoru və 10 yardım proqramını özündə əks etdirən Tədbirlər Planının həyata keçirilməsinə başlandı. Azərbaycan ən böyük iqtisadi dəstək proqramını icra etməklə pandemiyanın iqtisadiyyata mənfi təsirini minimuma endirdi, makroiqtisadi sabitliyi qorudu, vətəndaşların sosial müdafiəsini təmin edən paketi təsdiqlədi. Yardım proqramları ölkəmizin iqtisadi və sosial gücünün təqdimatı kimi də dəyərləndirildi. İqtisadiyyatını düzgün əsaslar üzərində quran Azərbaycan neft sektoru ilə yanaşı, qeyri-neft sektorunun da inkişafına xüsusi diqqət göstərməklə həm iqtisadi, həm də maliyyə imkanlarının genişləndirilməsini stimullaşdırır. Eyni zamanda, neft gəlirlərinin idarə olunmasında şəffaflıq prinsipinin yüksək səviyyədə qorunması ölkəmizin hərtərəfli inkişafına geniş imkanlar yaradan sosial-iqtisadi layihələrin icrasını sürətləndirir.

Pandemiyanın ağır dövrlərində sosial baxımdan həssas qrupa aid ailələrin üzvü olan tələbələrin təhsil haqlarının dövlət tərəfindən ödənilməsi və sair kimi məsələlər bir daha bu reallığı ortaya qoydu ki, vətəndaş amili dövlət siyasətinin əsasını təşkil edir. Ən əsası «Güclü dövlət, yüksək rifah!» prinsipi hər hansı vəziyyətdən asılı olmayaraq öz aktuallığını qoruyur. Dövlət başçısı İlham Əliyev daim çıxışlarında bu layihələrin davamlı olacağını bildirir.

2020-ci ilin sentyabrında İkinci Qarabağ müharibəsinin yaşanması, tarixi Zəfərimizdən sonrakı üç ilin işğaldan azad edilmiş ərazilərimizin bərpası və yenidən qurulması ilə xarakterizə olunmasına baxmayaraq yenə də sosial proqramların uğurlu icrası ölkə ictimaiyyətində böyük rəğbət hissi ilə qarşılandı. Bu baxımdan ki, baxmayaraq 30 ilin işğalına son qoyularaq bu torpaqlarda həyat yenidən başlayıb, bütün işlər Azərbaycanın öz daxili imkanları hesabına həyata keçirilir. Dövlət başçısı İlham Əliyev insanların rifah halının yaxşılaşdırılmasını diqqətdən kənarda saxlamır. Dövlət başçısının 2021-ci il 16 oktyabr tarixli “Əhalinin sosial rifahının qorunması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” Sərəncamı sosial islahatların uğurla davam etdirilməsinə imkan yaratdı. Yeni Fərman və sərəncamlar ölkəmizdə sosial ödənişlərin artırılması sahəsində islahatların növbəti mərhələsinə keçidi təmin etdi. Bu artımlar 2,1 milyondan çox şəxsi əhatə edərək onların rifahına ciddi dəstək oldu. Dövlət başçısı İlham Əliyevin 5 yanvar 2022-ci il tarixli «Əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında» Sərəncamını da nəzərə alsaq son 4 ildə minimum əməkhaqqı 2,7 dəfə artırılaraq 130 manatdan 345 manata, minimum pensiya 2,5 dəfə artırılaraq 110 manatdan 280 manata çatdırılıb. Ümumilikdə əməkhaqlarının, pensiyaların, müavinətlərin, təqaüdlərin və digər sosial ödənişlərin məbləğlərinin müntəzəm olaraq artırılması ölkəmizin dayanıqlı iqtisadi gücünü və sürətli inkişafını göstərir. Dövlət başçısı İlham Əliyevin son Sərəncamına əsasən, minimum aylıq əməkhaqqı 2023-cü ilin yanvarın 1-dən 15 faiz artırılaraq 345 manata yüksəldi. Həmçinin minimum pensiya 280 manata çatdırıldı. Müavinət və təqaüdlər, dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən sahələrdə çalışan işçilərin aylıq tarif (vəzifə) maaşlarının məbləğləri artırıldı. Bu da əhalinin güzəranının daha da yaxşılaşmasına gətirib çıxardı.

Ümumilikdə sosial müdafiə sisteminin bütün istiqamətləri üzrə inkişaf dinamikası mövcuddur. Bütün bunlar ölkəmizdə güclü sosial siyasəti, sosial inkişafın da davamlı xarakter aldığını göstərir. Prezident İlham Əliyevin sosial sahəyə böyük qayğısı ölkəmizdə sosial inkişaf istiqamətində mühüm nailiyyətlərin əldə olunmasına geniş imkanlar yaradır.

Sosial xidmət sahəsində təkmilləşmə də uğurlu sosial siyasətin əsas tərkib hissəsidir. DOST mərkəzlərinin coğrafiyası genişlənməkdədir. 2019-2025-ci illərdə Bakıda və ölkəmizin regionlarında 31 DOST mərkəzinin istifadəyə verilməsi nəzərdə tutulub. İşğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə də sosial xidmətin təkmilləşdirilməsi, ümumiyyətlə, vətəndaş məmnunluğunun artırılması üçün «ASAN xidmət», DOST mərkəzlərinin yaradılması əsas hədəflərdəndir. Artıq ilk addımlar atılmaqdadır.

Reallıq budur ki, Azərbaycanda həyata keçirilən sosial siyasət nümunəvi xarakter daşıyır. Əvvəldə də qeyd etdiyimiz kimi, elan edilmiş və icra olunan ciddi iqtisadi və sosial islahatlar əlavə maliyyə resurslarını məhz vətəndaşların rifah halının yaxşılaşmasına yönəltməyə imkan verir. Dövlət başçısı İlham Əliyev çıxışlarında daim bu çağırışı da edir ki, ən ucqar kəndlər də iqtisadi inkişafı öz həyat tərzində hiss etməlidir. Yalnız bütün əhalimiz özünün daha yaxşı yaşadığını hiss etdiyi bir vaxtda hökumətimiz vəzifəsini yerinə yetirmiş hesab edə bilər. Budur, bizim məqsədimiz - vətəndaşlara eyni şərait yaratmaq. Regionların, həmçinin Bakı və Bakıətrafı qəsəbələrin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət proqramlarının uğurlu icrası dövlət başçısı İlham Əliyevin rayonlara səfəri çərçivəsində açılışı və təməlqoyma mərasimləri keçirilən sosial obyektlərin say tərkibindən də daha aydın görünür. Ölkə Prezidenti bildirir: “Regionların inkişafı daim diqqət mərkəzində olmuşdur... Mən hər il bölgələrə səfərlər edirəm. Bu, əlbəttə ki, həm mənim üçün çox əhəmiyyətlidir, çünki mən yerlərdə vəziyyətlə tanış oluram və müvafiq göstərişlər verirəm. Bilirəm ki, bu, bölgələrdə yaşayan vətəndaşlar üçün də çox önəmlidir. Əlbəttə ki, bu, nizam-intizamın möhkəmləndirilməsi üçün də çox önəmlidir.» Bu gün böyük əminliklə və qürurla qeyd edirik ki, nəinki işğaldan azad edilmiş ərazilərimizin, bütün bölgələrimizin həyatında yeni mərhələ başlayıb. Dövlət başçısı İlham Əliyev mütəmadi olaraq bödgələrə səfərlər edir. Hər bir səfər yeni sosial obyektlərin açılışı və təməlqoyma mərasiminin keçirilməsi ilə tarixə yazılır ki, bu da öz növbəsində həmin bölgənin sosial-iqtisadi inkişafının daha da yaxşılaşdırılması, əhalinin rifah halının yüksəlməsi deməkdir.

Azərbaycanın hər sahədə təcrübəsi nümunədir. Ölkəmizin yeni sosial və iqtisadi çağırışların müzakirəsi üçün ideal məkan kimi qəbul olunmasında bu sahədə təkmil siyasəti, qazandığı uğurlar əhəmiyyətli rol oynayır. Ölkəmizin qarşısında daha geniş imkanlar yaranır. Belə ki, işğaldan azad edilmiş ərazilərimizin malik olduğu iqtisadi imkanlar gələcəkdə ölkəmizin dayanıqlı inkişafında öz sözünü deyəcək. Nəzərə alsaq ki, son illər ənənəvi kənd təsərrüfatı sahələrinin inkişafı prioritetdir, bu halda işğaldan azad edilmiş torpaqlarımızın bu sahədə mövcud imkanlarından səmərəli istifadə əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsində mühüm rol oynayacaq. Bu torpaqlar, eyni zamanda, böyük turizm imkanlarına malikdirlər. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur böyük turizm məkanına çevriləcək. Bir sözlə, dayanıqlı inkişafın təmin olunması üçün yeni imkanlar yaranır. İqtisadi inkişaf sözsüz ki, güclü sosial siyasətin həyata keçirilməsini təmin edəcək.

İqtisadiyyatın aynası büdcədir. Dövlət başçısı İlham Əliyev hər zaman çağırışlarında bu mühüm məqamı qeyd edir ki, qarşıdakı ilin dövlət büdcəsi ötən ildən kəmiyyət və keyfiyyət baxımından daha zəngin olmalıdır. O da məlumdur ki, 2023-cü ilin dövlət büdcəsi Azərbaycanın müstəqillik tarixində ən genişhəcmli büdcədir. Bununla bərabər, cari ilin dövlət büdcəsinə əlavələr edildi. Onların böyük qismi işğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə bəpa işlərinə, bir qismi isə müdafiə qüdrətimizin gücləndirilməsinə yönəldilib. Artıq Milli Məclis qarşıdakı ilin dövlət büdcəsini təsdiqləyib. Aparılmış təhlillər, eləcə də əvvəlki və cari ilin büdcə icrası prosesində müvafiq istiqamətdə xərclərə dəyişikliklərin edilməsi təcrübəsi və büdcə-vergi siyasətinin istiqamətləri ilə bağlı məlumatlar növbəti ildə də müvafiq məsələnin aktual olacağı barədə qənaətə gəlməyə imkan verir.

Göründüyü kimi, hazırkı dövrdə əsas hədəf işğaldan azad edilmiş ərazilərimizin bərpası və yenidən qurulması olsa da, dövlət başçısı İlham Əliyev bütün sahələrin inkişafını, ən əsası vətəndaş məmnunluğunun artırılmasını prioritet məsələ kimi öndə saxlayır. İşğaldan azad edilmiş ərazilərimizə qayıdan soydaşlarımız onlar üçün yaradılan şəraitdən məmnunluqlarını bildirirlər. Cənab İlham Əliyev ilk gündən belə bir tapşırığı verdi ki, onların ən yüksək şəraitdə yaşayışı təmin edilməlidir. Qürurla Azərbaycanın imza atdığı ilklər sırasına «ağıllı şəhər» və «ağıllı kənd» layihələrini də əlavə edirik. Bu layihənin digər regionlarımızda da tətbiqi qarşıdakı dövrün əsas hədəflərindəndir.

Yeganə Əliyeva, «İki sahil»