Makronun Milli Birlik Partiyasının parlament fraksiyasının rəhbəri Marin Le Peni həbs etməklə onun qarşısını kəsmək və siyasi gələcəyi yalnız öz maraqlarına uyğun istiqamətə yönəltmək arzusu daha açıq diktatura üsullarına keçid kimi qiymətləndirilir

Müasir Fransa dünyanın diqqətindədir. Amma bu diqqət yüz illər boyu ədəbiyyatı, mədəniyyəti, yaxud da başqa hansısa müsbət tendensiyası ilə deyil, müəllifi olduğu mənfi meyillərlədir. Əvvəla, müasir Fransa özünün müstəmləkəçilik siyasəti ilə dünyada “rekord qırır”. Belə ki, rəsmi Paris fərqli regionlarda, o cümlədən Afrikada istismarçılığını davam etdirir. İnsan hüquqları məhdudlaşdırılır. Fransa hakimiyyətinin məhz bu siyasətinin nəticəsidir ki, ölkə daxilində etirazlar ara vermir, getdikcə güclənir. Müxtəlif beynəlxalq hesabatlar da Fransa daxilindəki vəziyyətin acınacaqlı olduğunu göstərir. Belə ki, ölkədə miqrantların və cinsi azlıqların hüquqları məhdudlaşdırılır. İrqçilik, irqi ayrı- seçkilik təzahürləri getdikcə artır. Maraqlıdır ki, bütün bunlar Emmanuel Makronun hakimiyyəti dövrünə təsadüf edir. Belə ki, o, 2017-ci ildə hakimiyyətə gəlib. Elə bundan sonra da həm ölkə daxilində, həm də xarici siyasətində ciddi fiaskolar müşahidə olunur. Bunun ən bariz nümunələrindən biri də odur ki, 2019-cu ildə ölkədə 200-ə qədər jurnalistə qarşı müxtəlif ayrı-seçkilik halları, həmçinin fiziki zorakılıq tətbiq olunur. Bu məsələni əslində xüsusi qeyd etmək lazımdır. Belə ki, azad media bütün dünyada demokratiyanın əsas xüsusiyyətlərindən biri kimi təqdim olunur. Yelisey Sarayı isə sözdə demokratiyanı müdafiə etdiyini desə də, əməldə bunu göstərmir, əksinə, demokratik meyillərə qarşı çıxır. Ölkədə hüquq müdafiəçilərinə qarşı zorakılıq və təzyiq halları da ciddi narahatlıq doğurur. Bütün bunların fonunda Makronun reytinqi getdikcə azalır. Bu, mövcud iqtidarın daxili və xarici siyasətindəki uğursuzluğunun təzahürüdür.

Digər tərəfdən, Makronun rəhbərliyi altında ölkədə siyasi plüralizm və demokratiya demək olar ki yox səviyyəsinə enib. Fransa Prezidenti daha bir addımı ilə ölkəsində demokratiyanın kökünü tamamilə qazaraq, şəxsi rejim yaratdığını sübut etdi. Belə ki, Milli Birlik Partiyasının parlament fraksiyasının rəhbəri Marin Le Penin seçki hüquqlarından məhrum edilməsi barədə məhkəmə qərarı birbaşa Fransa hakimiyyətinin siyasi maraqları üzərində qurulduğunu göstərdi. Məhkəmənin qərarı ilə Le Pen dörd il müddətinə (iki il şərti və iki il elektron qolbaqla) azadlıqdan məhrum edilib. Bundan başqa, məhkəmə Le Penə beş il müddətində dövlət orqanlarına seçilməyi qadağa qoyub. Le Pen bununla yanaşı, 100 min avro cərimə ödəməli olacaq. Məhkəmə qərara gəlib ki, hökm təcili yerinə yetirilməlidir. Hökm onun 2027-ci ildə prezidentliyə namizədliyini irəli sürməsinə mane ola biləcək seçilmək hüququnun itirilməsini nəzərdə tutur. Bununla məhkəmə sistemi siyasi arbitr rolunu öz üzərinə götürür, kimin ən yüksək dövlət vəzifəsinə namizəd olmağına qərar verir. Bir çox analitiklər qeyd edirlər ki, hakimiyyətin bu cür hərəkətləri demokratik institutlara inamı sarsıdır. Hətta Le Penin bəzi siyasi rəqibləri, o cümlədən Baş nazir Fransua Bayru və ədliyyə naziri Gerald Darmanen də seçki prosesinə məhkəmə müdaxiləsindən narahat olduqlarını bildiriblər.

Marin Le Pen təqiblərə məruz qalmasına baxmayaraq, Fransanın ən məşhur siyasi fiqurlarından biri olaraq qalır. Sorğulara əsasən, 2027-ci il prezident seçkilərinin birinci turunda onun reytinqi 34-37 faiz arasında ola bilər ki, bu da digər namizədlərdən xeyli yüksəkdir. Bu vəziyyət hazırkı hakimiyyəti açıq şəkildə narahat edir və onun seçkilərdə iştirakına qadağa qoyulması siyasi rəqibi süni şəkildə zəiflətmək cəhdi kimi görünür. Bundan əlavə, Milli Birlik Partiyasının ehtiyat namizədi, Le Penin elektoratını ələ keçirməyə qadir olan gənc və enerjili siyasətçi Cordan Bardella var. Məhkəmənin hökmü daha geniş rezonans doğuracağı təqdirdə, Bardella seçicilərini cəlb edərək güclü namizəd ola bilər. Göründüyü kimi, Fransa demokratiyası ciddi sınaq qarşısındadır. Siyasi rəqibləri aradan qaldırmaq üçün məhkəmə mexanizmlərindən istifadə seçki prosesinin bütövlüyünü şübhə altına alır. Bu gün Fransanın qarşısında duran sual ondan ibarətdir ki, o, demokratiya və plüralizm prinsiplərinə sadiq qalacaqmı, yoxsa məhkəmə və inzibati alətlərdən seçkiləri manipulyasiya və müxalifəti zəiflətmək üçün istifadə olunacaq?

Xatırladaq ki, 2024-cü ilin iyununda keçirilən Avropa Parlamenti (AP) seçkilərində Marin Le Penin başçılıq etdiyi, ifrat sağçı olaraq təyin olunan Milli Birlik Partiyası (RN) 31,37 faiz səslə Fransada birinci partiya olmuşdu. Bu nəticə təkcə Fransanı deyil, bütün Avropanı şoka salmışdı. Seçkilərdən bir neçə ay əvvəl Sorbonnada etdiyi çıxışda Fransanın dəyişiklik və islahatlara ehtiyacı olduğunu, Avropa İttifaqında daha çox təşəbbüs göstərməsinin vacibliyini vurğulayan Makron, belə demək mümkündürsə, partiyasının üçüncü yerə düşməsinə çox qəzəblənmışdi. Fransa parlamentini buraxan və eyni gecədə erkən seçki keçirməyə qərar verən Makron ölkədə mümkün qeyri-sabitliyi, ifrat sağçı və solçuların təhlükələrini vurğulayaraq, fransızlardan tam dəstək istədi. İqtisadi və siyasi sabitliyi vurğulayan Makron hətta ifrat solçu və ya ifrat sağçıların qalib gələcəyi təqdirdə ölkədə “vətəndaş müharibəsi”nin başlaya biləcəyi barədə xəbərdarlıq edirdi. Bütün cəhdlərinə baxmayaraq, seçkinin nəticələri Makronun gözləntilərini doğrultmadı. İyunun 30-dan iyulun 7-dək keçirilən seçkilərdə sol ittifaqı “Nouveau Front Populaire” (NFP) 182, prezident Makronun koalisiyası 168, ifrat sağçılar isə 143 mandat qazandı. Bu vəziyyət heç bir partiyanın səs çoxluğu əldə edə bilmədiyi 5-ci Respublika tarixində görünməmiş şəkildə parlamentdə 3 fərqli ideoloji düşərgənin yaranmasına səbəb oldu. Solçu partiyaların yaratdığı koalisiya olan NFP seçkilərdə parlamentdə birinci partiya olsa da, heç bir partiya hökumət qurmaq üçün tələb olunan 289 yeri ala bilmədi. Ona görə də Fransada seçkilərin keçirildiyi iyulun 7-dən sonra hökumət qurula bilmədi. 2024-cü il Paris Olimpiadasına görə Baş nazir Attalı vəzifəsində saxlamaqla, Makron ona yaxın koalisiya hökuməti qurmaq üçün vaxt qazandı. Lakin 48 mandata malik mərkəz sağçı “Les Republicains” (LR) Partiyası və Melenşonun “France Insoumise” Partiyasından başqa mərkəz solçu partiyalarla koalisiya yaratmaq cəhdi uğursuzluğa düçar oldu.

Sevinc Azadi, “İki sahil”