Ağdam şəhərinin erməni işğalından azad olunmasından 4 ili tamam olur. Bu, yalnız bir şəhərin azad edilməsi deyil, 30 il davam edən Qarabağ həsrətinin sonlanması, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi və Vətən müharibəsindəki böyük zəfərimizin şanlı bir hissəsidir. Vətən müharibəsində əldə etdiyimiz qələbə nəticəsində imzalanmış üçtərəfli bəyanata əsasən, 2020-ci il noyabrın 20-də Ağdam rayonunun işğal olunmuş ərazisi Azərbaycana təhvil verilib və bununla da əsaslı şəkildə insan tələfatının qarşısı alındı. Əksinə ola bilərdimi? Bəli, bizim qəhrəman igid oğullarımız öz qanı, canı hesabına digər kənd və şəhərləri azad etdiyi kimi Ağdamı da azad edərdi. Ancaq Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyev Vətən müharibəsi davam etdiyi müddətdə dəfələrlə vurğulayırdı ki, “ Ermənistan rəsmi olaraq, qoşunların ərazilərimizi tərk etməsi ilə bağlı bizə cədvəl versin, biz dayanaq”. Biz qələbəni döyüş meydanında qazandıq. 300-ə yaxın yaşayış məntəqəsi, o cümlədən Füzuli şəhəri, Cəbrayıl şəhəri, Zəngilan şəhəri, Qubadlı şəhəri, Şuşa şəhəri, Hadrud qəsəbəsi, Suqovuşan qəsəbəsi, digər qəsəbələr döyüş meydanında azad edildi. Bu qələbələr düşməni məcbur etdi ki, Ağdam, Laçın, Kəlbəcər rayonları bizə siyasi yollarla qaytarılsın. Ağdamın işğaldan azad edilməsi, müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında, Azərbaycan xalqının iradəsi və qəhrəman ordusunun gücü ilə əldə edilən bir qələbədir.
Ağdam, yalnız Azərbaycanın deyil, bütün Qafqazın mədəniyyət və tarix baxımından mühüm bir şəhəri olmuşdur. Şəhərin adı özü belə böyük mənalar daşıyır; "kiçik qala" deməkdir. Bu, həm şəhərin müdafiə məqsədli yaradılmasından, həm də onun strateji əhəmiyyətindən xəbər verir. Tarixən çoxsaylı mədəniyyətlərin, xalqların yaşadığı bu ərazidəki arxeoloji tapıntılar, Ağdamın Qafqazda ilk şəhər tipli yaşayış məskəni olduğunu sübut edir.
1993-cü ildə Ermənistanın işğalçı qüvvələri tərəfindən dağıdılan Ağdam, həm də "Qafqazın Xirosiması"na çevrilmişdi. Bu dövr, Azərbaycan xalqının ən acı günlərini yaşadığı, torpaqlarının işğal edildiyi, minlərlə insanın evindən didərgin düşdüyü bir dövr olmuşdu. Ağdam şəhəri və ətraf kəndlərdə aparılan barbarlıq, yalnız hərbi məqsəd güdməklə kifayətlənməmiş, həm də tarixi və mədəni abidələrin məhv edilməsi, coğrafi adların dəyişdirilməsi ilə nəticələnmişdir. Cenevrə Konvensiyalarını pozaraq ermənilər, bu ərazilərdə mədəni soyqırım törətmiş və insanları köçkün vəziyyətinə salmışdılar. Azərbaycan xalqının illər boyu çəkdiyi əzablar və itkilər, yalnız Azərbaycanın deyil, həm də ümumilikdə insanlıq tarixinin ən qara səhifələrindən biri olmuşdur.
2020-ci ilin 20 noyabrı, Azərbaycan xalqı üçün çox böyük bir tarixdir. Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında, Azərbaycan Ordusu bu gün Ağdamı azad edərək, bütün Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun azadlığına gedən yolu açmışdır. Bu, 30 illik işğal dövrünün sona çatması, Azərbaycan xalqının müstəqilliyini və suverenliyini qorumaq uğrunda mübarizənin rəmzi idi. Ağdam, bu zəfərin simvoludur və bu tarix, həm də Ulu Öndər Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi strateji hədəflərin müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında necə uğurla həyata keçirildiyini göstərən bir nişanədir.
Ağdamın azad olunması, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin gücünün və iradəsinin təcəssümüdür. Azərbaycan Ordusunun hərbi taktikası, düşmənə qarşı böyük qorxu və təşviş yaratmış, erməni hərbçiləri döyüş meydanından qaçmağa, ordunu tərk etməyə məcbur etmişdir. Ağdam, bu şəkildə, bir güllə belə atılmadan işğaldan azad edilmişdir. Azərbaycan Silahlı Qüvvələri, Ağdamın minalanmış və müdafiə olunan ərazilərini böyük diqqətlə keçərək, düşməni yarımmühasirəyə almış və bu əməliyyat nəticəsində erməni tərəfi kapitulyasiya aktını imzalamağa məcbur olmuşdur. Beləliklə, 20 noyabr 2020-ci ildə Ağdam şəhəri, 27 il sonra, erməni işğalından azad edilmişdir.
Azərbaycanın zəfərini təntənəli şəkildə qeyd edərkən, bu qələbənin sadəcə bir şəhərin deyil, bütün Qarabağ və Zəngəzurun azadlığına gedən yolu açan bir mərhələ olduğunu vurğulamalıyıq. Həmin gün, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri Ağdam şəhərinə daxil olmuş, şəhərin mərkəzində, Azərbaycanın üçrəngli bayrağı dalğalanmışdır. Bu, həm də xalqımızın hər bir fərdinin öz torpaqlarına geri dönmək arzusunun həyata keçməsidir. Vətən müharibəsində Azərbaycanın əldə etdiyi qələbə, şəhidlərimizin qanı və qazilərimizin canı bahasına əldə edilmişdir.
Ağdamın azad edilməsi ilə yanaşı, burada həyata keçirilən bərpa işləri, Azərbaycanın digər işğaldan azad edilmiş əraziləri üçün də nümunə olacaqdır. Dövlət başçımız İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident xanım Mehriban Əliyeva, Ağdamda keçirilən hər bir tədbirdə iştirak edərək, bu ərazinin yenidən qurulmasına rəhbərlik edirlər. Onlar, həmçinin, Ağdam şəhərində salınacaq yeni infrastruktur layihələri ilə şəhidlərimizin xatirəsini əbədiləşdirməyi, qazilərimizin əlindən tutmağı, yerli əhalinin həyatını daha da yaxşılaşdırmağı hədəfləyirlər. Prezident İlham Əliyev, 2023-cü ilin may ayında Ağdamda Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin təməlini qoyaraq, bu şəhərin gələcəyini qurmağa davam etmişdir.
Əlbəttə, Ağdamın bərpası, həm də Vətən müharibəsinin şanlı qazilərinin və şəhidlərimizin əziz xatirəsini əbədiləşdirməkdir. Ağdamda inşa edilən hər bir bina, hər bir məhəllə, şəhidlərimizin qanı və qazilərimizin çəkdiyi əzabların müqabilində həyata keçirilən böyük bir təşəbbüsdür. Şəhidlərimiz, bizə yalnız bu torpaqları deyil, həm də bu torpaqlarda azad, müstəqil və firavan bir həyat qurmaq yolunda böyük iradə miras qoyublar.
Ağdamın gələcəyi parlaqdır. Bu şəhər, yalnız tarixi və mədəni irsini qorumaqla kifayətlənməyəcək, həm də Azərbaycanın inkişaf edən və müasir bir bölgəsinə çevriləcəkdir. Qarabağ və Azərbaycanın digər işğaldan azad olunmuş əraziləri, yeni infrastruktur, müasir yaşayış şəraiti və güclü iqtisadiyyatla dirçəldiləcəkdir.
Hicran Hüseynova,
Milli Məclisin komitə sədri, professor
