İnsan metapnevmovirusu (hMPV) potensial olaraq COVID-19, respirator sinsitial virus və qrip kimi virulentdir. Lakin onun barəsində az adam eşitmişdir. Əslində, onu tutan insanların çoxu, yəqin ki, nə olduğunu bilmirlər. Üstəlik, bununla mübarizə üçün heç bir peyvənd və ya antiviral dərman yoxdur. Bəs, keçən qış və yazda geniş yayılan və həkimlərin insan sağlamlığına təsiri barədə xəbərdarlıq etdiyi bu qatil virus nədir?

Sözügedən virus yuxarı və aşağı tənəffüs yollarının xəstəliklərinə səbəb olan tənəffüs virusu insan metapnevmovirusudur (hMPV).

Mövsümi pozğunluq

Bu, adətən qışda və erkən yazda baş verən, respirator sinsitial virus (RSV) və qripə bənzər mövsümi xəstəlikdir.

Potensial ölümcül virus

RSV kimi, insan metapnevmovirusu da “Pneumoviridae” ailəsinə aiddir və bu onu potensial ölümcül virusa çevirir.

Ən çox kim risk altındadır?

Hər kəs hMPV-yə yoluxa bilər, ancaq bu, ən çox uşaqlarda, yaşlılarda və immuniteti zəif olan insanlarda olur.

Uşaqlar və hMPV

hMPV ilə yoluxmuş uşaqların əksəriyyəti beş və ya daha kiçik yaşdadırlar. Bunlarda 5-16% hallarda yoluxmuş pnevmoniya kimi aşağı tənəffüs yolları infeksiyası inkişaf edir.

Yaşlılar və hMPV

Amerika Ağciyər Assosiasiyasına görə hMPV ilə yoluxmuş yaşlı insanlar da pnevmoniyaya və ya bronxiolit və ya bronxit kimi digər tənəffüs xəstəliklərinə meyillidirlər.

Zəifləmiş immunitet sistemi

hMPV-yə yoluxma riski altında olan digərləri kimyaterapiya və ya orqan transplantasiyası nəticəsində zəifləmiş immun sistemi olanlardır.

İşarələr və simptomlar

hMPV-nin ümumi simptomlarına öskürək, boğaz ağrısı, qızdırma, burun tıxanıqlığı və nəfəs darlığı daxildir. Bunlar qrip və ya COVID-19 ilə eyni əlamətlərdir və dilemma da buradadır. HMPV patogeni daha çox tanış olan tənəffüs pozğunluqları ilə oxşarlığına görə tez-tez səhv salınır.

Az tanınan tibbi vəziyyət

İnsan metapnevmovirusu 2001-ci ildə aşkar edilmişdir. Molekulyar diaqnostik testlərdən istifadə hMPV-nin identifikasiyası və məlumatlılığını artırsa da, xəstəlik hələ də tam öyrənilməmişdir.

Təəccüblü hal

Böyük Britaniyanın “Mirror” qəzetinə görə, son dörd il ərzində aparılan tədqiqatlar göstərib ki, hMPV xəstəxanada olan pensiyaçılar arasında RSV və qrip kimi yayğındır.

Risk altında olan gənclər

Bundan əlavə, hMPV son 25 ildə qripdən sonra uşaqlarda tənəffüs yoluxucu infeksiyalarının ikinci ən çox yayılmış səbəbi olub.

hMPV halları artmaqdadır

Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzləri (CDC) bu yaxınlarda ABŞ-da hMPV hallarında artım qeydə alıb, baxmayaraq ki, az sayda vətəndaş virusun dəqiq təbiətindən xəbərdardır.

Təhlükənin fərqində deyilik

Daha da narahatedicisi odur ki, insanların çoxu bu potensial ölümcül virusun təhlükələri barədə məlumatsız görünür.

Keçiricilik

hMPV-nin ötürülməsi çox güman ki, yoluxmuş şəxsdən öskürək və asqırma zamanı ifrazatlar vasitəsilə başqalarına ötürülür.

Yaxın təmas

İnsan metapnevmovirusu, həmçinin yoluxmuş şəxslərlə yaxın şəxsi təmasda, məsələn, əllərə toxunmaq və ya əl sıxmaq yolu ilə də keçə bilər.

Sekresiyaların yayılması

Virusun yayılması, həmçinin ifrazatla çirklənmiş əşyalar və səthlərlə təmasda, sonra ağız, burun və ya gözlərə toxunmaqla da inkişaf edir.

Dövriyyə

İnsan metapnevmovirusu qışda başlayan və yaza və ya yaya qədər davam edən fərqli vaxtlarda dövr edir. Qarışıq olaraq, qrip tənəffüs virusu mövsümündə eyni vaxtda dövr edə bilər.

Müalicə

hMPV-nin yüngül simptomları ağrı, qızdırma və tıxanıqlığı aradan qaldırmaq üçün reseptsiz dərmanlarla müalicə edilə bilər. Bərpa adətən, təxminən 10 gün çəkir.

Daha ağır simptomlar

Bununla belə, xırıltı və ya nəfəs darlığı kimi daha şiddətli simptomları olan xəstələr həkimə müraciət edə bilər və onlara müvəqqəti inhalyator və steroidlər təyin oluna bilər.

Müalicə sırf dəstəkləyicidir

Hazırda hMPV-nin müalicəsi üçün xüsusi antiviral terapiya və ya hMPV-nin qarşısını almaq üçün peyvənd yoxdur. Tibbi yardım sırf dəstək xarakterlidir.

Qarşısının alınması

hMPV-nin yayılmasının qarşısının alınması üsulları milyonlarla insana tanışdır, çünki prosedurlar COVID-19-un məhdudlaşdırılması prosedurlarına oxşardır. İlk növbədə, yoluxmuş insanlara toxunmaqdan çəkinin və əllərinizi tez-tez sabun və su ilə ən azı 20 saniyə yuyun.

Toxunma!

Yuyulmamış əllərlə gözlərə, buruna və ağıza toxunmaqdan çəkinin.

Məsafə saxlayın

Xəstə olan və ya hMPV-yə yoluxma əlamətləri göstərən insanlarla yaxın təmasdan qaçınmaq vacibdir.

Çirklənmiş səthləri təmizləyin

Mümkün çirklənmiş səthləri, stolüstü və qapı tutacaqları kimi əşyaları silməyi vərdiş edin. Bunu etmək virusun yayılmasının qarşısını almağa kömək edə bilər.

Pnevmoniya ilə birləşmə

Nəzərə alın ki, hMPV bakterial pnevmoniyanın inkişaf riskinin artması ilə əlaqələndirilir. Bu vəziyyət adətən, antibiotiklərlə müalicə olunur.

Ehtiyat tədbirləri

Astma, xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi və ağciyər fibrozu kimi xroniki xəstəlikləri olan insanlar özlərini hMPV, qrip və digər yoluxucu xəstəliklərdən qorumaq üçün həmişə ehtiyat tədbirləri görməlidirlər.

Nisbətən yeni virus

hMPV-nin bu yaxınlarda tanınan tənəffüs yoluxucu virus olması o deməkdir ki, səhiyyə işçiləri bu xəstəlik barədə hələ hər şeyi bilmirlər.

Daha çox məlumatlılıq

Boston Uşaq Xəstəxanasının infeksion xəstəliklər üzrə mütəxəssisi doktor Rik Malley “USA Today”ə müsahibəsi zamanı əmin edib ki, artıq infeksiyaların səbəbini müəyyən etməyə heç vaxt olmadığı qədər çox diqqət yetirilir.

Nubar Süleymanova, “İki sahil”