Hər bir ölkənin mədəniyyəti, tarixi və ənənələri onun hüquqi sisteminə və gündəlik həyatda tətbiq olunan qaydalara təsir edir. Bəzən bu qaydalar digər ölkələrdən gələn insanlar üçün qeyri-adi və hətta qəribə görünə bilər. Dünya miqyasında fərqli ölkələrdə tətbiq olunan bu qadağalar o yerlərin mədəni xüsusiyyətləri və dəyərləri barədə bizə məlumatlar verir.

Budur, bəzi maraqlı nümunələr:

Saqqız çeynəmə qadağası

Dünyada ən tanınmış saqqız çeynəmə qadağalarından biri Sinqapurdadır. 1992-ci ildə ölkədə saqqız çeynəmək qadağan edildi, çünki saqqızın yerlərə yapışdırılması və ətraf mühitin çirkləndirilməsi ciddi problemlərə səbəb olurdu. Qadağa sonralar müəyyən dərəcədə yüngülləşdirilsə də Sinqapurda hələ də saqqız satışı ciddi şəkildə nəzarət altındadır və yalnız tibbi məqsədlər üçün bəzi saqqız növlərinə icazə verilir. Saqqız çeynəmə qadağası təmizlik və intizamın qorunması baxımından müsbət təsir göstərsə də bəzən insanlara əlavə məhdudiyyətlər gətirə bilər və ictimaiyyət arasında müzakirə mövzusu ola bilər.

Həddindən artıq kökəlmə qadağası

Yaponiyada həddindən artıq kökəlmə ilə mübarizə məqsədilə tətbiq olunan tədbir "Metabo" qanunu olaraq tanınır. Bu qanun 2008-ci ildən etibarən həyata keçirilir və ölkənin obezite ilə mübarizə siyasətinin bir hissəsidir. 40 yaşdan yuxarı vətəndaşlar üçün bədən kütlə indeksi (BMI) və qarın çevrəsi mütəmadi olaraq ölçülür. Metabo qanunu çərçivəsində kişilər üçün qarın çevrəsi 85 sm, qadınlar üçün isə 90 sm-dən çox olmamalıdır. Təsdiqlənmiş həddin üzərinə çıxan şəxslərə sağlamlıq müayinələri, qidalanma məsləhətləri və fiziki fəaliyyət proqramları təqdim edilir. Həddindən artıq kökəlməyə səbəb olan risklərə qarşı mübarizə aparılması məqsədilə şəxsə sağlam həyat tərzi ilə bağlı fərdi planlar hazırlanır.  Qanun çərçivəsində müəssisələr və yerli hökumətlər işçilərin vətəndaşların sağlamlıq göstəricilərini izləyir və sağlamlıq təkmilləşdirmə proqramları təşkil edir. Metabo qanununun məqsədi ölkənin sağlamlıq xərclərini azaltmaq və obezite ilə bağlı xəstəliklərin yayılmasını önləməkdir. Yaponiya bu qanunla əhalinin sağlamlığını qorumağa çalışır, lakin bəzi tənqidçilər bu yanaşmanın fərdi azadlıqları məhdudlaşdırdığını və insanların şəxsi seçimlərinə müdaxilə etdiyini irəlidirirlər.

Bağırmaq qadağası

Kanadada bağırmaq və ya yüksək səslə danışmaqla bağlı qadağalar əsasən ictimai yerlərdə və müəyyən məkanlarda səs-küyün idarə edilməsi məqsədilə tətbiq olunur. Bu qadağalar yerli qanunlar, şəhər qaydaları və mülkiyyət sahiblərinin müəyyən etdiyi qaydalar çərçivəsində həyata keçirilir. Bir çox şəhərdə xüsusilə şəhər mərkəzlərində və sıx məskunlaşmış ərazilərdə günün müəyyən saatlarında (adətən gecə vaxtı) səssizlik qaydaları tətbiq edilir. Bu qaydalar bağırmaq və yüksək səslə danışmağı qadağan edə bilər. Məsələn, məktəblərdə, xəstəxanalarda və digər ictimai yerlərdə səssizlik qaydaları olur ki, bu da bağırmağı və yüksək səs-küy yaratmağı qadağan edir. Bir çox yerli qanunlar qonşular arasında yaranan səs-küy mübahisələrini idarə etmək üçün qaydalar təyin edir. Yüksək səslə danışmaq və bağırmaq kimi davranışlar mübahisələrə səbəb ola bilər və buna görə də müəyyən qaydalar çərçivəsində tənzimlənir. Kanadadakı bu qaydalar mühitin rahatlığını və insanları narahat etməmək məqsədini güdür. Səssizlik qaydalarına riayət etməyən şəxslər cərimələrlə üzləşə bilər. Bu qaydalar yerli icmalarda fərqlənə bilər və müəyyən bölgələrdə daha sərt və ya daha yumşaq tətbiq oluna bilər.

Qumdan qala qadağası

İspaniyada çimərliklərdə qala tikməklə bağlı qaydalar ətraf mühitin qorunması və turistlərin rahatlığı məqsədilə tənzimlənir. Bu qaydalar çimərliklərin və sahil bölgələrinin təmizliyini və estetik görünüşünü qorumaq üçün tətbiq edilir. Çimərliklərdə tikilmiş qala və digər qurğuların təhlükəsizlik problemlərinə səbəb ola biləcəyi digər turistlərin təcrübəsini poza biləcəyi və çimərliklərin təbii görünüşünü zədələyə biləcəyi düşünülür. İspaniyanın çimərliklərində ətraf mühitin qorunması və təbii mühitin dəyişdirilməməsi məqsədilə qurğuların tikilməsinə məhdudiyyətlər qoyulur. Bu, ekosistemlərin qorunmasına kömək edir. Çimərliklərdə qalalar və digər qurğular insanların rahatlığını poza bilər və çimərliklərin açıq, təmiz və tənzimlənmiş görünüşünü təmin etmək məqsədilə bu cür fəaliyyətlər qadağan edilir. Bu qaydalar yerli müvafiq orqanlar tərəfindən tənzimlənir və çimərliklərdə yaranan hər hansı bir qeyri-qanuni quruluş və ya fəaliyyətin qarşısını almaq üçün tədbirlər görülür. Çimərliklərin qaydaları və qanunları bölgədən bölgəyə dəyişə bilər, buna görə də konkret yerlərdəki qaydalara diqqət yetirmək faydalıdır.

Fastfood reklamları qadağası

Cənubi Koreyada fastfood reklamlarına məhdudiyyətlər və qadağalar mövcuddur, xüsusilə uşaqlara yönəlmiş reklamlarla bağlı. Bu tədbirlər uşaqların sağlamlığını qorumaq və qeyri-sağlam qidalanmanın qarşısını almaq məqsədini güdür. Cənubi Koreyada uşaqlara yönəlmiş fastfood reklamlarının məhdudlaşdırılması tətbiq edilir. Bu, xüsusilə TV kanallarında və digər mediada yayımlanan reklamlar üçün keçərlidir. Uşaqların tez-tez izlədiyi televiziya proqramlarının vaxtı və saatları müəyyən məhdudiyyətlərə tabedir. Reklamların uşaq proqramlarında göstərilməsi məhdudlaşdırılmışdır. Qida istehsalçıları və fastfood restoranları üçün sağlamlıq və qida təhlükəsizliyi tələblərinə uyğunluq təmin olunur. Bu məhdudiyyətlərin əsas məqsədi uşaqlar arasında qeyri-sağlam qidalanmanın yayılmasını azaltmaq, obezlik və digər sağlamlıq problemlərinin qarşısını almaqdır.

Nigar Orucova, “İki sahil”