İndi poçt saniyələr içində zamanla məkanı bir körpüdə birləşdirir

Uzaq bir şəhərdən gələn kiçik bir məktub masa üzərində sükutla açılır. İçində sevgi, səmimiyyət, xəbər və hətta sirr gizlidir.  Hər məktub və paket bir hekayə danışır, insanları bir-birinə yaxınlaşdırır.  Kağızın qoxusu, mürəkkəbin izi və möhürün səssiz dili – poçt dünyasının simvollarıdır. Onlar yalnız məlumat daşımaqla kifayətlənmir, insanın ruhunu və duyğularını bir nöqtədən digərinə aparır. 9 Oktyabr – Ümumdünya Poçt Günü bizə xatırladır ki, poçt yalnız məlumat ötürmə vasitəsi deyil. O, insanları birləşdirən, tarix yazan və mədəni irsi qoruyan əvəzsiz bir körpüdür. Dünyada və Azərbaycanda poçtun tarixi uzun və zəngindir. Əsrlər boyu bu xidmət məlumat mübadiləsini, şəxslərarası əlaqələri və ticarətin inkişafını təmin edib.

Müasir dövr poçt xidmətlərinə tamamilə yeni yanaşmalar gətirib. İnformasiya texnologiyalarının sürətli inkişafı, elektron rabitə vasitələrinin artması və qlobal elektron ticarətin genişlənməsi poçtun ənənəvi missiyasını dəyişdirərək onu yeni mərhələyə çıxarmışdır.  Beləcə, ənənəvi poçtun ruhu və müasir texnologiyanın imkanları bir araya gəlir, məlumat və hisslərin harmoniyası yaranır. Poçtun transformasiyası adlanan bu mərhələ həm dünya, həm də Azərbaycan gündəmində əsas mövzulardan biridir.

Niyə transformasiya: Poçtun yeni çağı

Ənənəvi poçt xidmətləri əsrlər boyu insanların bir-biri ilə əlaqəsini təmin edən əsas kommunikasiya vasitəsi olmuşdur. Məktublar, paketlər və digər göndərişlər yalnız informasiyanı daşımayıb, həm də mədəniyyət, ticarət və sosial həyatın inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Lakin XXI əsrdə texnologiyanın sürətli inkişafı, qlobal ticarətin genişlənməsi və rəqəmsal kommunikasiya imkanlarının yüksəlməsi poçt xidmətlərinin funksiyalarını və rolunu kökündən dəyişdirir. Bu dəyişikliklər “Azərpoçt” kimi ənənəvi poçt şirkətlərinin transformasiyasını labüd edir və onları müasir tələblərə uyğun şəkildə yenidən qurmağa vadar edir.

Texnoloji inkişaf

Müasir poçt xidmətləri artıq ənənəvi logistika çərçivəsini aşaraq, texnologiya ilə sıx inteqrasiya olunmuşdur. Avtomatlaşdırılmış sortlama sistemləri, RFID (Radio Frequency Identification) və GPS izləmə texnologiyaları poçt göndərişlərinin sürətini və təhlükəsizliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırır.

Texnologiyanın tətbiqi yalnız sürəti artırmır, eyni zamanda etibarlılığı və şəffaflığı təmin edir. Müasir sortlama sistemləri minlərlə paket göndərişini saniyələr içində kateqoriyalara ayırır və düzgün marşrutlara yönləndirir. Bu, xüsusilə e-ticarət və beynəlxalq göndərişlər üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir.

Qlobal ticarət və e-ticarət

E-ticarətin sürətli yüksəlişi poçt xidmətlərinə olan tələbi köklü şəkildə dəyişdirib. 2023-cü ilin statistikasına görə, dünya üzrə e-ticarət həcmi təxminən 7,5 trilyon ABŞ dolları təşkil edib və bu rəqəm ilbəil artmaqdadır. Artan paket axını poçt xidmətlərinin səmərəliliyini və çevikliyini ön plana çıxarıb.

Beynəlxalq poçt şirkətləri bu tələbi qarşılamaq üçün innovativ həllər tətbiq edirlər. Məsələn:

Çin Poçtu: Dronlardan və ağıllı anbar sistemlərindən istifadə edərək e-ticarət paketlərinin sürətli çatdırılmasını təmin edir. 2023-cü ildə dronlarla çatdırılan paketlərin sayı 1 milyonu keçmişdir.

DHL: Süni intellekt və avtomatlaşdırılmış logistika vasitəsilə dünya üzrə çatdırılma marşrutlarını optimallaşdırır və müştəri məmnuniyyətini artırır.

FedEx: Paketlərin təhlükəsizliyini və vaxtında çatdırılmasını təmin etmək üçün GPS izləmə və real vaxt məlumatlandırma sistemlərini tətbiq edir.

Bu nümunələr göstərir ki, qlobal ticarət və e-ticarət poçtun sürət və keyfiyyət standartlarını yeni səviyyəyə qaldırır. “Azərpoçt” üçün də bu təcrübələr strateji dərslər təşkil edir və yerli bazarda rəqabət qabiliyyətini artırmaq üçün yol xəritəsi yaradır.

Rəqəmsal kommunikasiya

Rəqəmsal kommunikasiya poçtun ənənəvi funksiyalarını tamamilə dəyişdirib. E-poçt, mobil mesajlaşma və onlayn sənəd mübadiləsi müştərilərə məlumat və sənədləri saniyələr içində göndərmək imkanı verir. Lakin fiziki poçt hələ də hüquqi sənədlər, məktublar və paketlərin çatdırılmasında mühüm rol oynayır. Buna görə ənənəvi poçtun transformasiyası həm rəqəmsal, həm də fiziki platformalarda paralel inkişafı tələb edir. Müştərilər rəqəmsal vasitələrlə poçt göndərişlərini izləyə, ödənişləri həyata keçirə, çatdırılma tarixlərini təyin edə bilirlər, fiziki poçt isə etibarlı sənəd və paket daşınmasını təmin edir. Bu inteqrasiya poçt xidmətlərini həm sürətli, həm də etibarlı edir.

Beynəlxalq nümunələr

Sinqapur Poçtu (SingPost): Mobil tətbiqlər və real vaxt izləmə sistemi vasitəsilə müştəri məmnuniyyətini maksimum səviyyəyə çatdırır. Paket çatdırılmalarının 90%-dən çoxu 24 saat ərzində həyata keçirilir.

Estoniya Poçtu:Rəqəmsal hökumət və poçt birləşərək elektron sənəd dövriyyəsini təmin edir, kağız istifadəsini minimuma endirir və həm dövlət, həm də vətəndaşlar üçün prosesi sürətləndirir.

Çin Poçtu: Dronlar, ağıllı anbarlar və avtomatlaşdırılmış sortlama sistemləri ilə e-ticarət paketlərinin sürətli çatdırılmasını təmin edir.

Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, poçt xidmətlərinin transformasiyası yalnız müştəri məmnuniyyətini artırmır, həm də iqtisadi səmərəliliyi yüksəldir. Müasir poçt şirkətləri innovativ texnologiya və rəqəmsal həllərlə həm beynəlxalq standartlara uyğunlaşır, həm də yerli bazarın tələblərinə cavab verir.

Azərbaycan poçtunun yenilənən üzü

Azərbaycan poçtu da bu qlobal transformasiya prosesindən geri qalmayıb. İpək Yolu dövründən başlayaraq müxtəlif tarixi mərhələlərdən keçən milli poçt sistemi, 1992-ci ildə Ümumdünya Poçt İttifaqına üzv qəbul olunmaqla beynəlxalq poçt şəbəkəsinə qoşulmuş və modernləşmə yoluna qədəm qoymuşdur. 2004-cü ildə yaradılan “Azərpoçt” MMC milli poçt operatoru statusunu alaraq sektorda aparıcı quruma çevrilmişdir.

“Azərpoçt” MMC-nin transformasiya dövründəki uğurları həm texnoloji, həm də sosial sahələri əhatə edir. Ofis şəbəkəsinin modernləşdirilməsi müştəri təcrübəsini tam fərqli səviyyəyə qaldırıb; müasir xidmət mərkəzləri rahat oturma yerləri və interaktiv terminallarla təchiz olunub, insanlar uzun növbələrdə gözləmədən xidmət ala bilirlər. Logistika sistemləri də yenilənib; paketlərin izlənməsi və çatdırılma vaxtının qısaldılması üçün yeni idarəetmə sistemləri qurulub, AI ilə optimallaşdırılmış marşrutlar gecikmələrin qarşısını alır və xidmətin etibarını gücləndirir.

Rəqəmsal xidmətlər isə müştərilərə rahatlıq və təhlükəsizlik təqdim edir. Mobil tətbiqlər vasitəsilə paketləri izləmək, ödəniş etmək və xidmətlərdən uzaqdan yararlanmaq mümkündür. Onlayn ödəniş və rəqəmsal identifikasiya sistemləri məlumatların təhlükəsizliyini təmin edir. Statistik göstəricilər də bunu təsdiqləyir: son 3 ildə rəqəmsal paket izləmə və mobil tətbiqlərdən istifadə 150%-dən çox artıb, müştəri məmnuniyyəti isə 85%-dən 94%-ə yüksəlib.

Hazırda “Azərpoçt”…

Ölkənin bütün regionlarını əhatə edən ən geniş şəbəkəyə malikdir və fəaliyyətini aşağıdakı əsas sahələrdə qurur:

Məktub və bağlama daşımaları – daxili və beynəlxalq göndərişlərin etibarlı çatdırılması;

Beynəlxalq poçt mübadiləsi – qlobal poçt şəbəkəsi ilə effektiv əməkdaşlıq;

Maliyyə xidmətləri – ödənişlərin qəbulu, pul köçürmələri və digər maliyyə əməliyyatları;

Elektron xidmətlər – “e-imza” və “e-hökumət” portalına çıxış imkanları;

E-ticarət və logistika xidmətləri – onlayn alış-verişlərin sürətli və izlənəbilən çatdırılması.

Beləcə, “Azərpoçt” MMC ənənəvi poçtun ruhunu qoruyaraq, müasir texnologiyanın imkanlarını tətbiq edir, müştərilərə həm sürətli, həm etibarlı, həm də rahat xidmət təqdim etməyi təmin edir.

Rəqəmsal poçtun faydaları: Sürət və etibar

Müasir dövrdə rəqəmsal transformasiya dövlət və özəl sektorun fəaliyyətində əsas prioritetlərdən birinə çevrilib. Xüsusilə müştəri yönümlü xidmətlərin rəqəmsallaşdırılması gündəlik həyatı asanlaşdırır, vaxt itkisinin qarşısını alır və xidmətlərin sürətli, şəffaf və etibarlı olmasına imkan yaradır. Rəqəmsal həllərin tətbiqi yalnız texnologiyanın istifadəsi deyil, həm də xidmət keyfiyyətinin yüksəldilməsi və müştəri məmnuniyyətinin artırılması deməkdir.

Rəqəmsal poçtun müştərilər üçün əsas üstünlükləri:

Sürət və şəffaflıq, rahatlıq və qənaət,  E-ticarət və sahibkarlığa dəstək, təhlükəsizlik və etibarlılıq.

Ənənəvi və rəqəmsal poçtun müqayisəsi

Ənənəvi poçt sistemi əsasən fiziki məktub və sənədlərin daşınmasına əsaslanırdı. Onun çatdırılma müddəti uzun, izləmə imkanları isə məhdud idi. Sosial və mədəni funksiyası əhəmiyyətli olsa da, sürət, şəffaflıq və çeviklik baxımından zəifliyini gizlədə bilmirdi. Rəqəmsal poçt isə müasir tələblərə cavab verərək sürətli çatdırılma, real vaxt rejimində izləmə,  mobil tətbiqlər və onlayn ödənişlər, yüksək təhlükəsizlik səviyyəsi kimi imkanlar təqdim edir. Müştərilər artıq poçtu yalnız məktub və bağlamaların daşınması vasitəsi kimi deyil, interaktiv xidmət platforması kimi istifadə edirlər. Sosial davranışların və müştəri gözləntilərinin rəqəmsal ekosistemə inteqrasiyası xidmət keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldib.

Azərbaycan təcrübəsi göstərir ki, “Azərpoçt” beynəlxalq standartlara uyğun rəqəmsal xidmətləri tətbiq edərək müştəri məmnuniyyətini artırmış və xidmətlərin keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə optimallaşdırmışdır.

Gələcəyin poçtu: Strategiya və vizyon

 “Azərpoçt”un transformasiyası kağız məktublardan rəqəmsal platformalara keçidi simvolizə edir. Bu dəyişiklik yalnız texnologiyanın tətbiqi deyil; eyni zamanda sosial, iqtisadi və kommunikasiya harmoniyasının formalaşmasını da əks etdirir. Müasir poçt xidmətləri sürət, etibarlılıq və rahatlığı birləşdirərək insanların gündəlik həyatına inteqrasiya olunur və ölkənin informasiya-kommunikasiya sahəsində beynəlxalq standartlara yaxınlaşmasına xidmət edir.

Ənənəvi poçt xidmətlərinin tədricən azalmasına baxmayaraq, poçt öz aktuallığını itirmir və yeni funksiyalarla zənginləşir.

Beləliklə, poçt yalnız keçmişin rabitə vasitəsi deyil. O, müasir dünyada sosial-iqtisadi, texnoloji və mədəni inkişafın strateji dayağıdır. “Azərpoçt”un innovativ xidmətləri və rəqəmsal transformasiyası əhalinin gündəlik ehtiyaclarını ödəməklə yanaşı, e-ticarət və sahibkarlıq fəaliyyətlərini də stimullaşdırır, dövlət xidmətlərinə çıxışı asanlaşdırır və ölkənin beynəlxalq nüfuzunu gücləndirir. Bu inkişaf, həmçinin gənclərin peşəkar bacarıqlarının artırılması və yeni iş yerlərinin yaradılması baxımından da mühüm əhəmiyyət daşıyır.

9 Oktyabr – Ümumdünya Poçt Günü yalnız məktubların çatdığı gün deyil. Bu, kommunikasiya tarixində önəmli bir mərhələdir. Poçt artıq yalnız məktub və bağlamaların daşınması deyil, zamanı və məkanı birləşdirən, insanların həyatına inteqrasiya olunmuş bir platformadır. Tarix boyunca olduğu kimi, poçt bu gün də insanları birləşdirən, məlumatı və etibarı ötürən, gələcəyin kommunikasiya və informasiya ekosisteminin əsas sütunlarından biridir.

Yaqut Ağaşahqızı, ”İki sahil”

“Azərpoçt” MMC-nin Mətbuat Şurası ilə birgə keçirdiyi “Müasir dünyada və Azərbaycanda ənənəvi poçtun transformasiyası” mövzusunda müsabiqəyə təqdim olunur.