2025-ci ilin aprelində Beynəlxalq Diabet Federasiyası (BDF) diabetin yeni variasiyasını rəsmi olaraq tanıdı: tip 5. Bu tip diabet bütün digərlərindən fərqlidir. Federasiya hesab edir ki, hazırda 20-25 milyon insan xəstəliyin bu versiyası ilə yaşayır və bu, Afrika və Asiyada xüsusilə nəzərə çarpır.

Tip 5 diabet

Diabetin yeni bir variasiyası Beynəlxalq Diabet Federasiyası tərəfindən 2025-ci ilin aprel ayından etibarən rəsmi olaraq tanındı və xəstəliyin müdaxilə tələb edən yeni növünə diqqəti yönəltdi.

Afrika və Asiya

Tip 5 diabet bütün dünyada 20-25 milyon insana təsir edir. Lakin bu növ xüsusilə zəif qidalanmanın daha çox yayıldığı Afrika və Asiya regionlarında geniş yayılıb.

Yeniyetmələr və gənclər

Yeni diabet növü xüsusilə yaxşı qidalanmayan gənc yetkinlərə və yeniyetmələrə təsir edən qidalanmanın nəticəsi kimi metabolik şərtlərlə xüsusi əlaqəyə malikdir. Bu, xüsusilə aşağı və orta gəlirli ölkələrdə baş verir.

SIDD

Tip 5 diabet, SIDD olaraq da bilinən "ağır insulin çatışmazlığı olan diabetə" aiddir. Bu tip diabet insulin çatışmazlığının artmasına səbəb olur ki, bu da xəstəlikdən əziyyət çəkənlər üçün metabolik sabitliyi çətinləşdirir.

Yetərsiz qidalanma

Qidalanmadan qaynaqlanan şəkərli diabet uzun müddət ərzində, xüsusən də yeniyetməlik və uşaqlıq dövrünün ən mühüm illərində kifayət qədər qidalanmama nəticəsində yaranır. Bu, tip 2 kimi digər diabet növlərindən bir keçidi göstərir.

Orqanların inkişaf etməməsi

Tip 2 diabet insan orqanizminin istehsal etdiyi insulindən səmərəli istifadə etməsinə mane olan metabolik bir vəziyyətə səbəb olur. Bunun əksinə olaraq, 5-ci tip diabet orqan inkişaf etməməsi problemidir.

Pankreas inkişafının ləngiməsi

Alimlər müəyyən ediblər ki, xroniki qidalanma mədəaltı vəzi kimi orqanların inkişaf etməməsinə səbəb ola bilər. Geniş qida çatışmazlıqları mədəaltı vəzinin inkişafına mane olur.

Yanlış təsnifləşdirilib

Tip 5 diabetin müşahidəsi yeni deyil. O əslində, 70 ildən artıqdır ki, müşahidə olunur, ancaq yanlış təsnif edilib və nəticədə qlobal səhiyyə baxımından nəzərdən qaçırılıb.

Yanlış diaqnoz qoyulub

Əvvəllər 5-ci tip diabetə xəstəliyin ya 1-ci, ya da 2-ci növü kimi yanlış diaqnoz qoyulurdu. Tədqiqatçılar tip 5 diabetin vəziyyətini insulin müqaviməti ilə əlaqələndirdilər, lakin yeni araşdırmalar fərqli bir perspektiv göstərdi.

Variantlar arasında fərq

Nyu Yorkdakı Qlobal Diabet İnstitutundan işləyən endokrinoloq Meredit Hovkins 5-ci tip diabet və digər variantlar arasında fərqi nümayiş etdirən bir sıra tədqiqat təşəbbüsləri həyata keçirmişdir.

İnsulin çatışmazlığı

Doktor Hovkinsin araşdırması göstərir ki, tip 5 diabet "fərqli metabolik profilə" malikdir. Tip 5 diabetli insanlarda insulin müqaviməti müşahidə edilmir. Əksinə, insulin çatışmazlığı nəzərə çarpır.

Ölümcül diaqnoz

Hovkinsə görə, 5-ci tip şəkərli diabetdən əziyyət çəkənlər üçün tədqiqat və adekvat müalicə üsullarını bu qədər təcili edən odur ki, 5-ci tip diabet diaqnozu qoyulmuş insanların əksəriyyəti diaqnoz qoyulduqdan sonra bir ildən çox yaşamır.

Gələcəyə ümid

Hovkins 5-ci tip diabetin uzunmüddətli laqeydlik nəticəsində ölümcül olduğunu düşünür. Davamlı araşdırmalar və tədqiqatlarla müsbət nəticələr əldə olunacağına ümid edir.

Nubar Süleymanova, “İki sahil”