Ağdamın elmi-arxeoloji əhəmiyyəti

Ağdam Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində yerləşən qədim bir şəhərdir. Ağdamın arxeoloji irsi bölgənin tarixi, mədəniyyəti və keçmiş sivilizasiyaları haqqında dərin məlumatlar təqdim edir. Ağdam həm qədim yaşayış yerləri, həm də tarixi-mədəni abidələri ilə zəngindir. Aşağıda Ağdamın arxeoloji irsi haqqında ətraflı məlumat verilmişdir:

Qədim yaşayış yerləri

Ağdam bölgəsində müxtəlif dövrlərə aid arxeoloji qazıntılar aparılmış və burada qədim insanların izləri tapılmışdır. Bu yaşayış yerləri tunc dövründən başlayaraq orta əsrlərə qədər uzanan bir dövrü əhatə edir. Ərazidə aşkar edilmiş maddi-mədəniyyət nümunələri, keramika məmulatları və məişət əşyaları qədim insanların həyat tərzini öyrənmək üçün əsas mənbədir.

Kurqanlar və məzarlıqlar

Ağdamda kurqanlar (yüksək torpaq təpələri şəklində məzarlar) geniş yayılmışdır. Bu kurqanlar eramızdan əvvəlki dövrlərə aiddir və burada dəfn mərasimlərinin həyata keçirildiyi güman edilir. Ağdamın Abdal-Gülablı kəndində yerləşən kurqanlar tunc və dəmir dövrlərinə aid qiymətli məlumatlar təqdim edir. Bu kurqanlardan əldə edilən tapıntılar, xüsusilə zərgərlik əşyaları və silahlar, həmin dövrün sənətkarlıq səviyyəsini əks etdirir.

Qarabağın memarlıq inciləri

Ağdamın ərazisində yerləşən məscidlər, məqbərələr və digər memarlıq abidələri həm tarixi, həm də arxeoloji əhəmiyyətə malikdir. Ağdam Cümə Məscidi (19-cu əsr) və bölgədəki digər dini abidələr Qarabağ memarlığının ən yaxşı nümunələrindən biridir. Bu tikililərdə istifadə edilən memarlıq texnikası, dövrün inşaat mədəniyyəti haqqında məlumat verir.

Mədəniyyət və incəsənət tapıntıları

Ağdam bölgəsində aparılan qazıntılar zamanı qədim musiqi alətləri, keramika nümunələri və digər sənət əsərləri tapılmışdır. Bu tapıntılar bölgənin zəngin mədəni irsini əks etdirir. Məsələn, qədim dövrlərdə Qarabağ ərazisində hazırlanan qablarda istifadə edilən unikal bəzək nümunələri tapılmışdır.

Arxeoloji tədqiqatların əhəmiyyəti

Ağdamın arxeoloji irsinin öyrənilməsi yalnız Azərbaycanın deyil, bütövlükdə Cənubi Qafqazın tarixinin daha yaxşı anlaşılmasına kömək edir. 2020-ci ildə Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində azad edilən ərazilərdə yeni arxeoloji tədqiqatlar aparılmağa başlanmışdır.

Hazırkı vəziyyət

Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi zamanı Ağdam şəhəri və ətraf kəndlər ciddi dağıntılara məruz qalmışdır. Bununla belə, son dövrlərdə bölgədə yenidənqurma işləri aparılır və tarixi irsin bərpası üçün müxtəlif layihələr həyata keçirilir.

Gülgün Həşimova,
204 nömrəli tam orta məktəbin tarix müəllimi