COP (Conference of the Parties) Konfransı, BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Konvensiyasına (UNFCCC) üzv ölkələr arasında iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üzrə aparılan ən böyük beynəlxalq forumdur. Bu konfransda ölkələr iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə tədbirlərini müəyyən edir, ekoloji tarazlığın qorunması üçün birgə strategiyalar qururlar.
İqlim dəyişikliyinin ən çox təsir etdiyi ölkələr kiçik ada dövlətləridir. Artan dəniz səviyyələri, fırtınalar və digər təbii fəlakətlər, bu dövlətlərin mövcudluğunu təhdid edir. Bu dövlətlər, məhdud resursları və infrastruktur imkanları ilə mübarizə aparır, buna görə də onların beynəlxalq müstəvidə səsini eşitdirmək çox önəmlidir. Azərbaycan, COP29-da  kiçik ada dövlətlərinin çağırışlarına daha çox diqqət ayıracaq və onların iqlim məsələlərində daha güclü dəstək almasına kömək edəcək.  COP29-un bu ölkələr üçün əhəmiyyəti bir neçə əsas məqamda toplanır.

1. Dəniz Səviyyəsinin Yüksəlməsi
Kiçik ada dövlətləri, dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi ilə qarşı-qarşıyadır. Bu, onların torpaqlarını itirmələri, sahil xəttlərinin geriləməsi və kənd təsərrüfatı üçün əlverişli ərazilərin azalması ilə nəticələnir. COP29, bu ölkələrin sahil xəttlərini qorumaq üçün beynəlxalq dəstək və tədbirlər əldə etməsinə kömək edə bilər.
2. Beynəlxalq Maliyyə Dəstəyi və İqlim
Kiçik ada dövlətləri, iqlim dəyişikliklərinin təsirlərinə qarşı adaptasiya üçün böyük maliyyə resurslarına ehtiyac duyurlar. COP29, inkişaf etmiş ölkələrin bu ölkələrə maliyyə dəstəyi və texnologiya transferi vəd etmələrini tələb edən müzakirələrə zəmin yaradır. Bu, KİD-lərin iqlim dəyişikliyinin təsirlərini azaltmağa və adaptasiya etməyə kömək edəcək.
3. İqlim Ədaləti və Tarazlıq
Kiçik ada dövlətləri, iqlim dəyişikliyinin əsas səbəbkarlarının inkişaf etmiş ölkələr olduğunu vurğulayır. COP29, bu ölkələrin iqlim ədaləti və tarazlıq prinsipini müdafiə etmələri üçün bir platforma təmin edəcək. Bu, inkişaf etmiş ölkələrin daha çox maliyyə və texnoloji yardım göstərmələrini təmin etməyə kömək edə bilər.
4. Beynəlxalq Əməkdaşlıq və Səs Qaldırma
COP29, kiçik ada dövlətlərinin dünya səhnəsində daha böyük səsə sahib olmasına və iqlim dəyişiklikləri ilə bağlı daha çox diqqət cəlb etməsinə şərait yaradır. Bu, onların beynəlxalq ictimaiyyətə öz vəziyyətlərini anlatmaları və iqlim məsələlərində daha çox dəstək əldə etmələriAzərbaycanın  üçün mühüm bir fürsətdir.
COP29, Azərbaycanın iqtisadiyyatı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu beynəlxalq tədbir, ölkənin qlobal iqlim siyasətindəki mövqeyini gücləndirmək, ekoloji dayanıqlılığı artırmaq və iqtisadi transformasiya üçün yeni imkanlar yaratmaq baxımından bir çox vacib nəticələr doğura bilər. Aşağıda COP29-un Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün əsas əhəmiyyəti göstərilir:

1. Yaşıl İqtisadiyyat və Enerji Keçidi

COP29, Azərbaycanın enerji sektorunda yaşıl iqtisadiyyatın inkişafını sürətləndirmək üçün böyük bir fürsət təqdim edir. Neft və qaz ehtiyatları ilə zəngin olan Azərbaycan, bərpa olunan enerji (günəş, külək və hidroenerji) sahəsinə investisiyaların cəlb edilməsi və yeni texnologiyaların tətbiqi ilə iqtisadiyyatını diversifikasiya edə bilər. COP29, bu sahədə beynəlxalq əməkdaşlıq və sərmayə cəlb etmək baxımından vacibdir. Yaşıl enerji layihələrinə investisiyalar, iqtisadiyyatın gələcək inkişafını təmin etməklə yanaşı, iş yerlərinin yaradılmasına və texnologiya transferinə də səbəb ola bilər.

2. İqlim Dəyişikliyi ilə Mübarizəyə Qarşı Resurslar
İqlim dəyişikliyi, Azərbaycanın kənd təsərrüfatı və su resursları kimi əsas iqtisadi sahələrini birbaşa təsir edir. COP29-da qəbul edilən beynəlxalq razılaşmalar və maliyyə dəstəyi, Azərbaycanın bu təsirlərlə mübarizə aparmaq üçün lazımi resursları təmin etməsinə kömək edə bilər. Xüsusilə su ehtiyatlarının qorunması və kənd təsərrüfatı sektorunun dayanıqlı inkişafı üçün yeni texnologiyaların tətbiqi iqtisadi artıma müsbət təsir edər.

3. İnvestisiya Cəlb Etmək və Yeni Bazarlara Açılmaq

COP29, Azərbaycanın beynəlxalq investisiyaları cəlb etmək və yeni bazarlara çıxmaq üçün əhəmiyyətli bir platformadır. Beynəlxalq səviyyədə iqlim dəyişikliyinə qarşı tədbirlər görən ölkələrə maliyyə dəstəyi və texnologiya transferi təklif ediləcək. Azərbaycanın bu sahəyə yönəlmiş sərmayələri artırması, həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq aləmdə yeni imkanlar yaradacaq. Əlavə olaraq, bərpa olunan enerji və iqlimlə əlaqəli sahələrdə aparıcı beynəlxalq şirkətlərlə əməkdaşlıq qurulması mümkündür.

4. Qlobal Ticarət və Ətraf Mühit Standartlarına Uyğunlaşma

İqlim dəyişikliyi məsələləri dünya ticarətində getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb edir. COP29-da müzakirə olunan ətraf mühitlə bağlı tələblər və standartlar, Azərbaycanın dünya ticarətindəki mövqeyini gücləndirmək üçün vacib olacaq. Bu, xüsusən enerji ixracatı və digər sənaye sahələrində Azərbaycanın beynəlxalq ticarət əlaqələrini artırmasına imkan verə bilər.

5. İqlim Adaptasiyası və İqtisadi Dayanıqlılıq
İqlim dəyişikliyi ilə əlaqəli risklərdən biri də təbii fəlakətlərin artmasıdır – məsələn, quraqlıqlar, daşqınlar və torpaq eroziyası. Bu fəlakətlərin iqtisadiyyata mənfi təsiri, kənd təsərrüfatı məhsuldarlığını, su ehtiyatlarını və infrastrukturu zədələyə bilər. COP29-da iqlim dəyişikliyinə qarşı daha çox adaptasiya və mühafizə tədbirlərinin müzakirə edilməsi, Azərbaycanın iqtisadiyyatını bu risklərə qarşı daha dayanıqlı etməyə kömək edəcək.

6. İqlim Ədaləti və Beynəlxalq Həminlik

Azərbaycan, inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında yer aldığından, COP29 vasitəsilə inkişaf etmiş ölkələrdən daha çox maliyyə və texnologiya dəstəyi ala bilər. Bu, ölkənin dayanıqlı inkişaf hədəflərinə çatması üçün vacibdir və iqtisadi inkişafın bərabər şəkildə aparılmasını təmin edir.
COP29, Azərbaycanın iqtisadiyyatını yaşıl iqtisadiyyata keçirmək, yeni investisiyalar cəlb etmək və iqlim dəyişikliklərinin təsirlərini azaltmaq üçün mühüm bir dönüm nöqtəsi ola bilər. Ölkəmiz, bu tədbirdən istifadə edərək ekoloji dayanıqlılığı artırmaq, enerji sektoru və kənd təsərrüfatı sahələrində modernləşmə və adaptasiya strategiyalarını inkişaf etdirmək imkanlarına sahib olacaq. Bu, uzunmüddətli dövrdə Azərbaycanın iqtisadiyyatı üçün yeni inkişaf yolları açacaq, daha dayanıqlı və davamlı bir iqtisadiyyatın qurulmasına gətirib çıxaracaq.

Azərbaycan, COP29-a ev sahibliyi edərək yalnız iqlim dəyişikliyi məsələlərində müzakirələrə ev sahibliyi etməklə qalmadı, həm də kiçik ada dövlətləri ilə birgə mübarizədə aktiv tərəfdaş oldu. Bu məqsədlə Azərbaycan, mütəmadi olaraq inkişaf etməkdə olan ölkələrə dəstək vermək üçün müxtəlif layihələr həyata keçirir. Azərbaycanın bu dövlətlərə göstərdiyi dəstək, təkcə diplomatik və iqtisadi deyil, həm də humanitar və ekoloji sahələrdə özünü göstərir. COP29 sammiti isə bu münasibətlərin daha da dərinləşməsinə və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq imkanlarının yaranmasına təkan verir.

Ruhiyyə Yusifova,
64 nörməli məktəbin müəllimi