Ermənistan isə məsələyə siyasi don geyindirərək qarayaxma kampaniyası ilə məşğuldur
44 günlük Vətən müharibəsindən sonra işğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə Ermənistan silahlı qüvvələrinin vandallığının izlərini açıq-aydın görmək mümkündür. Bu torpaqlarda yüzlərlə tarixi və dini abidə onlar tərəfindən talan edilərək dağıdılıb. Azərbaycan xalqının mədəni irsi bəşər mədəniyyətinin ayrılmaz bir hissəsi olduğuna görə ölkə ərazisində tarixi və mədəniyyət abidələrinin qorunması beynəlxalq məsuliyyətdir. İşğalçıların bu torpaqlarda törətdikləri cinayətlər, dini, tarixi və mədəni irsimizin qəsdən məhv edilməsi Haaqa Konvensiyasının (1954-cü il) silahlı münaqişələr zamanı mədəni irsin qorunması, Arxeoloji irsin qorunması üzrə Avropa Konvensiyasının (1992-ci il) və mədəni və təbii irsin qorunması üzrə UNESCO Konvensiyasının (1972-ci il) prinsiplərinə ziddir.
Hayların işğal etdikləri ərazilərimizdə törətdikləri kütləvi vandalizm aktları Ermənistandakı etnik psixoloji vəziyyəti özündə ehtiva edir. Məkrli qonşularımızın işğal illərində əzəli torpaqlarımızda erməni arxitekturası əsasında inşa etdikləri binalar isə onların həmin ərazilərə sahib çıxmaq niyyətini əks etdirir. Vandal ermənilərin bu niyyətlərini gözlərində qoymaq üçün xunta rejiminin işğal dövründə Xankəndidə inşa etdiyi binaların sökülməsinə başlanılıb.
Məlumdur ki, Ermənistan Azərbaycana qarşı bütün dünyada qarayaxma kampaniyası ilə məşğuldur. Bu dəfə də Ermənistan xislətinə sadiq qalaraq Xankəndidə keçmiş separatçılar tərəfindən tikilən bəzi binaların sökülməsinə siyasi don geyindirməyə çalışır. Əlbəttə ki, işğalçı ölkənin digər iddiaları kimi, bu iddiaları da tamamilə əsassızdır. Çünki, həmin binaların heç bir tarixi qiyməti və mədəni dəyəri yoxdur.
Xankəndinin Baş planı hələ Sovet dövründə Ulu Öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə təsdiqlənib. Həmin dövrdə Azərbaycan rəhbərliyi şəhərdə geniş tikinti işləri həyata keçirib. 90-cı illərdən, yəni işğaldan sonra isə şəhərin bütün mənzərəsi pozulub. Burada Baş plana uyğun olmayan binalar tikilib.
Beləliklə, hazırda gedən proses, əslində, vaxtilə tərtib olunmuş və icra edilmiş Baş planın, eləcə də tarixin bərpa olunmasıdır. Əvvəla, Birinci Qarabağ müharibəsindən sonra Xankəndidə bir sıra binalar tikilib. Məsələn, bunlardan biri “Artsax parlamenti"nin binasıdır. Onun ümumi sahəsi 1 350 kv/m.-dir. Binanın açılışı keçmiş separatçı rejimin elan olunmasının 16-cı ildönümü günü, yəni 2007-ci il sentyabrın 2-də olub. Açılış mərasimində iştirak edən Ermənistan parlamentinin spikeri Tiqran Torosyan bu binanı “Dağlıq Qarabağ Respublikasının ayaqda olduğunu göstərən növbəti sübut” və “gözəl hadisə” kimi qiymətləndirmişdi.
Qeyd edək ki, binanın tikintisi zamanı külli miqdarda yeyintiyə dair faktlar var. Məsələn, qondarma “parlament”in iclaslarında səslənən rəqəmlərə görə, binanın tikintisinə 2006-cı ildə 586 min ABŞ dolları ayrılıb, amma bu vəsait “kifayət etməyib”, ona görə 2007-ci ildə əlavə 985 min ABŞ dollarına qədər pul ayrılıb. Bununla belə, binanın tikintisinin yekunlaşması üçün adları çəkilməyən digər sponsorlardan da vəsait götürülüb.
Həmçinin sonradan Xankəndidə tikilən “Artsaxı azad etmiş döyüşçülər ittifaqının” binasını nümunə kimi göstərmək olar. Xankəndi şəhərinin mərkəzi meydanındakı bu binanın açılışı 2013-cü il mayın 8-də baş tutub. Bu tarixi, əlbəttə ki, təsadüfi hesab etmək olmaz. Şuşa məhz 1992-ci il mayın 8-də işğal olunmuşdu. Açılış mərasimi Xankəndidə təşkil olunmuş “bayram tədbirləri” çərçivəsində baş tutmuşdu. Mərasimdə ozamankı Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyan və qondarma rejimin rəhbəri, hazırda Bakıda istintaq təcridxanasında məhkəməsini gözləyən Bako Saakyan iştirak etmişdilər.
Bu tikililəri qeyd etməyimiz təsadüfi deyil. Bu binaların simvolik mənasına xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Belə ki, “Parlament” adlanan bina Azərbaycana qarşı işğal və soyqırımı planlarının cızıldığı və qərarların qəbul olunduğu terrorçu yuvası olub, YERKRAPA isə terrorçu dəstədir və minlərlə azərbaycanlının ölümündə əli var.
Digər tərəfdən, haradan baxsan, bu tikililər qanunsuzdur. Qanunsuz tikililər isə Azərbaycanın istənilən şəhərində sökülür.
Yada salaq ki, işğal dövründə Şuşada da “parlament binasının” tikintisi gedirdi. Amma 44 günlük müharibə vaxtı həmin tikili dağıdıldı. Azərbaycan Ordusu Ermənistanın növbəti siyasi təxribatına və tarixi saxtalaşdırma cəhdinə imkan vermədi. Hazırda həmin binanın yerində "Şuşa" oteli tikilib.
Bu gün bəzi Ermənistan rəsmiləri Xankəndidəki qanunsuz tikilmiş binaların sökülməsini sülh prosesinə zərbə kimi qələmə verməyə çalışırlar. Halbuki, bunlar tamamilə fərqli məsələlərdir. Azərbaycan, əksinə, etimad mühitinin yaranmasına, təkcə hakimiyyətlər deyil, həm də xalqlar arasında münasibətlərin normallaşmasına çalışır.
Azərbaycan dövləti daim tolerant siyasət yürüdərək Qarabağdakı separatizm qalıqlarını diplomatik yolla təmizləmək istəyini bütün beynəlxalq platformalarda bəyan edib. Lakin Ermənistan hakimiyyəti və başda Makron Fransası olmaqla onun havadarları bu məsələnin ciddiliyinə əhəmiyyət verməyiblər. Halbuki, iki ölkə arasında sülh sazişinin imzalanması müharibədən məğlub çıxmış, siyasi xətti olmayan Ermənistana hava-su kimi vacibdir. Güman edirik ki, Ermənistanda nəhayət, bunu gec də olsa anlayacaqlar.
Nigar Orucova, “İki sahil”
